چکیده:
هرچند پژوهشگران حوزۀ زبان و ادبیات فارسی، از دیرباز به تصحیح متون کهن ادب فارسی توجه ویژهای داشتهاند، برخی از این متون با گذشت قرنها، هنوز احیا و تصحیح نشدهاند. کتاب غررِ درر، اثر ابوالبرکات حسینی سمرقندی، یکی از همین متون اخلاقی است که با وجود دارا بودن حکایات آموزنده از صدر اسلام و گفتار بزرگان دین از پیامبر و صحابه و امامان گرفته تا اولیا و مشایخ، متأسفانه با گذشت قرنها از نگارش آن، تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. نگارندگان در این پژوهش در پی پاسخ به این پرسشها هستند: «غرر درر» چگونه کتابی و دارای چه محتوا و نسخههایی است؟ مؤلف آن، چه کسی با چه ویژگیهای مذهبی و کلامی است؟ در آغاز این پژوهش، دربارۀ نویسنده و محتوای کتابش سخن به میان آمده و در ادامه، به معرفی نسخههای موجود از غررِ درر پرداخته شده است. این پژوهش با بررسی ویژگیهای رسمالخطی و املاییِ نسخۀ پایه پایان میپذیرد. پژوهش حاضر با روش تحقیقِ توصیفیتحلیلی انجام شده و از نظر ابزار نیز کتابخانهای است. از طریق بررسی سلسلهسندهای احادیث و اقوال کتاب و شناسایی مشایخ و استادان ابوالبرکات و شخصیتهایی که در کتاب از آنها یاد شده است چون صوفیان و محدثان، پی برده شد که نویسندۀ غررِ درر در قرن پنجم هجری به دنیا آمده است. از نظر اعتقادی و کلامی، میتوان حسینی سمرقندی را «صوفیِ سنیمذهبِ ماتُریدی» دانست که ارادت خاصی نیز به اهل بیت پیامبر(ع) داشته است. نگارندگان با بررسی غرر درر به این نتیجه رسیدند که کتاب از لحاظ ساختار و محتوا به سبک تنبیه الغافلین ابواللیث سمرقندی تدوین شده است.
خلاصه ماشینی:
com ٤ با چه ویژگیهای مذهبی و کلامی است ؟ در آغاز این پژوهش ، دربارٔە نویسـنده و محتـوای کتابش سخن به میان آمده و در ادامه ، به معرفی نسخه های موجود از غررِ درر پرداخته شده است .
تولد و مرگ همان گونه که پیش از این بیان شد، به رغم تلاش فراوان نگارندگان این سطور، در کتـب تذکره ، هیچ اطلاعاتی در خصوص زندگی ابوالبرکات حسینی سمرقندی به دست نیامد؛ تنها از طریق سلسله سندهای احادیث کتاب و شناسایی مشایخ و استادان وی ـ که در زیر میآید ـ میتوان پی برد که نویسندٔە غررِ درر در قرن پنجم هجری و حداکثر تـا نیمـۀ قـرن ششـم میزیسته است و کتاب او را باید اثری متعلق به این دورٔە تاریخی شمرد.
نسخۀ کتابخانۀ مجلس این نسخه به شمارٔە ٥١١٥١٦ (٣٩٩٩٣-IR١٠) با این مشخصـات در فهرسـت کتابخانـۀ مجلس شورای اسلامی (تهران ) به ثبت رسیده است : «غرر درر (گویا از شـریف ابوالبرکـات محمد بن احمد بن محمد حسینی)/ زبان اثر: فارسی؛ محل کتابت : مدرسه چلبی در حلـب ؛ کاتب : خضر بن حسین الباینی (؟)؛ تاریخ کتابت : یکشنبه ١٢١٦ق ؛ ٤٧٤ ص ، سطور مختلف ، ١٦×١٢/٥ سم ؛ آغاز: بسمله الحمدلله القدیم الفاطر العظیم القادر القوسی القـاهر الغنـی الـذی تقدس ذاته و تعالت صفاته ...