چکیده:
زمینه و هدف
همه دولت ها به امنیت به عنوان یکی از ابتدایی ترین نیاز اتباع خود بها داده و آن را در صدر اولویت هایشان قرار می دهند. یکی از عواملی که بر امنیت تاثیرگذار است، ویژگی های جغرافیایی هر منطقه است. امنیت و ویژگی های جغرافیایی رابطه متقابلی دارند، یعنی به همان میزان که مولفه های جغرافیایی از عوامل تعیین کننده در تامین امنیت منطقه می باشند، خود نیز از ملاحظات امنیتی تاثیر می پذیرند. با توجه به رابطه متقابل جغرافیا و امنیت، این تحقیق قصد دارد تا تاثیر عوامل جغرافیایی را بر امنیت مرز، در منطقه مرزی گرمی(منطقه مرزی ایران و آذربایجان در استان اردبیل) مورد بررسی قرار دهد.
روش
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش، تحلیلی-توصیفی است. جامعه آماری تحقیق شامل دو گروه:۱. فرماندهان مرزبانی استان اردبیل و ۲. فرمانداران و بخشداران شهرستان های مرزی گرمی، نمین، رضی، به تعداد ۸۵ نفر هستند که بصورت تمام شمار مورد پرسش قرار گرفته اند. روایی ابزار سنجش با نظر خبرگان و پایایی آن به کمک آلفای کرونباخ(۷۹/۰)، تایید گردیده است. داده هابوسیله نرم افزار Spss و با استفاده از آزمون تی استیودنت مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. یافته ها و نتایج: نتایج این تحقیق نشان داد که سه متغیر: ۱. آمایش سرزمینی پاسگاه های مرزی (با میانگین نمره ۰۵/۱۱)، ۲. تشابهات فرهنگی مرزنشینان دو سوی مرز(با میانگین نمره ۶/۹)، و ۳. ویژگی های توپوگرافی و وضعیت طبیعی منطقه مرزی گرمی(با میانگین نمره ۶۹/۷)، به ترتیب اولویت می توانند بر امنیت مرز مورد بررسی تاثیرگذار باشند. نتایج این تحقیق، اطلاعات مبنایی برای برنامه ریزی های آتی در جهت کاهش اثرات این عوامل ارائه نمود.
خلاصه ماشینی:
اين تحقيق ، روابط جمهوري آذربايجان با قدرت هاي فرامنطقه اي، توپوگرافي و ويژگيهاي خاص منطقه ، وضعيت اقتصادي، ويژگيهاي اجتماعي مرز نشينان و وضعيت تجهيزات پاسگاه هاي مرزي را بر کنترل مطلوب مرز موثر دانسته است ؛ اصغري(١٣٨٥)، در تحقيق خود، عوامل موثر در حفظ امنيت مرز ايران و آذربايجان در منطقه مرزي جلفا را بررسي نموده و نشان داده که تشابهات فرهنگي بين ايران و آذربايجان ، وضعيت اقتصادي مرز نشينان ، و نيز کاربرد فناوريهاي نوين ، بر امنيت مرزي اين منطقه موثر است ؛ رجايي(١٣٨٨)، با هدف شناسايي عوامل موثر برترددهاي غير مجاز مرزي ، تحقيقي انجام داده و مهمترين عامل طبيعي موثر بر تردد هاي غيرمجاز را توپوگرافي منطقه و کمبود تجهيزات و امکانات مناسب مراقبت مرزي، معرفي نموده و آمايش منطقه مرزي به منظور توسعه همه جانبه در جهت تحقق امنيت پايدار در مرز را ه عنوان مهمترين راهکار رفع اين مشکلات پيشنهاد داده است ؛ رمضاني(١٣٨٦)، جريان شناسي قوميت گرايي در جمهوري آذربايجان و ارتباط آن با امنيت مناطق مرزي ايران را مورد بررسي قرار داده و دريافته است که حمايت هاي قدرت هاي بيگانه در مواضع و برنامه هاي احزاب و تشکل هاي قوم محور در آذربايجان ، اثرگذار بوده اند؛ فرازپور(١٣٨٩)، نقش سيستم اطلاعات جغرافيايي در مديريت انتظامي مرز را بررسي نموده سرمايه گذاري بر روي GISدر مرزباني کشور بطور زير بنايي و گسترده را پيشنهاد داده است ؛ قربان زاده (١٣٩٠)، به شناسايي عوامل جغرافيايي موثر بر قاچاق مواد مخدر در مرزهاي استان خراسان شمالي پرداخته است ؛ اين تحقيق ، توپوگرافي منطقه ، فاصله پاسگاه هاي مرزي دوکشور همسايه ازخط مرز، فاصله روستاهاي مرزي دو کشور ازخط مرز ، و توزيع و پراکندگي قوميت ها، را به عنوان عوامل موثر بر قاچاق مواد مخدر در منطقه مورد مطالعه معرفي نموده است ؛ نجفي(١٣٨٧)، نيز با بررسي عوامل موثر بر ترددهاي غير مجاز از مناطق مرزي، فقر، بيکاري، روابط خويشاوندي، مرزنشينان ، قاچاق انسان و سوخت ، و وضع توپوگرافي منطقه ،را مهمترين دلايل ترددهاي غير مجاز رسمي دانسته است .