چکیده:
در این مقاله پدیده انگشتر بهعنوان نماد و نشانهای از فرهنگ در میدان نقشجهان اصفهان، بررسی نشانهشناختی شده است. همانگونه که در متون اسلامی نیز آمده است، انگشتر دارای کارکردهای مادی و معنوی است و در همه اعصار مورد استقبال مردم بوده و متناسب با باورها و فرهنگ خود از آن بهره بردهاند. ازآنجاکه نمادها و نشانهها جایگاهی بیبدیل در حفظ و ترویج فرهنگ دارند، توجه به پدیده انگشتر از بعد فرهنگی دارای ارزش و اولویت بسزایی است. نگارنده، انگشتر را دارای معنا و مفهوم فرهنگی دانسته و با بهرهگیری از فنون گوناگون، ازجمله مصاحبه، مشاهده، مشارکت و بررسی اسناد، کارکردهای آشکار و پنهان، دلالتهای صریح و ضمنی و همچنین جنبه اسطورهای آن را بررسی کرده است. این پژوهش نشان میدهد که چگونه یک شیء بهظاهر معمولی بر ارزشها و باورها دلالت دارد. نگارنده طبق سنت نشانهشناسی از سطوح معنای انگشتر عبور کرده و به جستوجوی معنا و مفهوم این پدیده در اعماق ذهن افراد و توصیف آن معانی پرداخته است. کارکرد آشکار انگشتر تزئینی است، اما انگشتر حاوی کارکردهای پنهان ارتباطی و اقتصادی است. معنای صریح انگشتر «زینت»، «حلقه ازدواج»، «مهر/ خاتم» است، اما معنای عمیق و مضمر آن «هویت اجتماعی» است.
خلاصه ماشینی:
نگارنده ، انگشتر را داراي معنا و مفهوم فرهنگي دانسته و با بهره گيري از فنون گوناگون ، ازجمله مصاحبه ، مشاهده ، مشارکت و بررسي اسناد، کارکردهاي آشکار و پنهان ، دلالت هاي صريح و ضمني و همچنين جنبه اسطوره اي آن را بررسي کرده است .
برخي از سؤالاتي که از طريق آنها ميتوان به عمق اين پديده و بازنمايي آن در ذهن کنشگران دست يافت ، به اين شرح است : ۱) انگشتر داراي چه معنا و مفهومي است و دلالت ها و کارکردهاي آشکار و پنهان آن کدام اند؟ ۲) انواع انگشتر (در معناي سطحي) از لحاظ خصوصيات ظاهري و کاربردهاي مادي و معنوي چگونه توصيف ميشود؟ آيا نماد و نشانه اي از فرهنگ و داراي تأثير ماورايي است ؟ ۳) معاني و دلالت هاي آشکار و پنهان پديده انگشتر در اسناد مکتوب و اذهان کنشگران چگونه منعکس شده و در طول اعصار دستخوش چه تغييراتي شده است ؟ ۸۱ 81 روش پژوهش ميدان نقش جهان داراي نمادها و نشانه هاي فرهنگي بسياري است .
تحليل مضمون از داده هاي کيفي براي يافتن نتايج ، از طريق تعيين عيني ويژگيهاي مشخص (عادل مهربان ، ۱۳۹۴: ۲۸) و طي مراحل زير انجام شده است : (رجوع شود به تصویر صفحه) ب ) مشاهده بررسي هر آنچه در محل موجود است ، به فهم علت کنش اجتماعي و رفتار کنشگران و فهم محيط کمک ميکند (ليندف و تيلور، ۱۳۹۲: ۲۳۵).
توصيف ميدان نقش جهان و نيز سراي هنرمندان اسپادانا موجب ايجاد ذهنيت در مورد فضاي نشانگاه ميشود و بررسي نشانه هاي مرتبط با انگشتر و فرهنگ مرتبط با آن را در اين فضا ميسر ميسازد.