چکیده:
بخش قابل ملاحظهای از دانش ما دربارۀ ایران و روابط آن با دیگر تمدنهای همجوار آن مبتنی بر متون و منابع یونانی و رومی بوده است که بیشتر آنها به فارسی و با کیفیتی قابلقبول ترجمه شدهاند. این درحالیست که اطلاعات قابل توجهی دربارۀ ایران باستان در متون و یافتههای باستانشناسی مکشوفه در شرق دور و به ویژه چین وجود دارد که تعداد اندکی از آنها به فارسی ترجمه شدهاست که خالی از اشتباه نیست. از اینرو و نظر به اهمیت متون تاریخی و دادههای باستان شناختی مربوط به ایران در چین، مقالۀ حاضر بر آن است تا ابتدا با بررسی و دستهبندی آثار مربوط به روابط ایران و چین در زبان انگلیسی و فارسی، به آسیبشناسی ترجمههای فارسی متون و پژوهشهای مناسبات ایران و چین بپردازد و سپس، قسمت مربوط به ایران باستان در کتاب متون باستانی پیرامون روابط چین و ایران را نقد کند. مهمترین نتیجه حاصل از این بررسی ضعف مترجمان و ویراستاران در برگرداندن متون چینی و پژوهشهای معتبر به فارسی بوده که در برخی موارد این ضعفها خود نتیجۀ اشتباههای فاحش نویسندگان این آثار در غرب بوده است.
A considerable part of our knowledge about Iran and its relations with other neighboring civilizations has been based on Greek and Roman texts and sources, some of which have been translated into Persian with acceptable quality. However, there is important information about ancient Iran in the historical texts and archaeological findings discovered in the Far East, especially China. A small number of them have been translated into Persian, which contains errors. Therefore, considering the importance of historical texts and archeological data related to Iran in China, the present article intends to first examine the works related to ‘Iranian-Chinese Relations’, in order to pathologize the Persian translations of these texts and research on Iran-China relations. Then, it seeks to criticize the part related to ancient Iran in the book “Ancient Texts on China-Iran Relations”. The most important outcome of this study is the weakness of translators and editors in translating Chinese texts and research into Persian, which in some cases, these weaknesses are the result of important mistakes of the authors of the research in the West.
خلاصه ماشینی:
این درحالی است که اطلاعات قابل توجهی دربارۀ ایران باستان در متون و یافته های باستان شناسی مکشوفه در شرق دور و به ویژه چین وجود دارد که تعداد اندکی از آن ها به فارسی ترجمه شده است که خالی از اشتباه نیست.
در نوشتار حاضر، سعی شده است تا درابتدا وضعیت تألیف و ترجمه های مربوط به تاریخ و فرهنگ چین در زبان فارسی موردنقد و بررسی قرار گیرد و درادامه یکی از مهم ترین آثار مربوط به تاریخ باستان چین به نقد کشیده شود که حاوی اطلاعات مهمی دربارۀ ایران و ایرانیان در متون تاریخی چین باستان است.
برخی از نویسندگان نیز، به مانند شیرین بیانی در مقالۀ خود با عنوان «نظری به روابط فرهنگی ایران باستان با شرق و غرب»، از متون چینی استفاده کرده اند که شایستۀ تقدیر است، اما تسلط نداشتن بر زبان چینی باعث شده است که اثرشان حاوی اشتباه باشد.
این مقاله با رویکرد فرهنگی بیش تر بر روابط فرهنگی چین و ایران تأکید دارد و به دلیل ذکر داده های نو در باستان شناسی مفید است، اما در برخی نکات اطلاعات آن ناقص یا اشتباه است.
3 معرفی اثر کتاب متون باستانی پیرامون تاریخ روابط چین و ایران (از روزگار اشکانی تا شاهرخ تیموری) درحقیقت بخش دوم از جلد سوم اثری جامع در شش جلد با عنوان مجموعۀ مواد تاریخی روابط چین و مناطق غربی (The Collection of the Historical Materials of Communications between China and the West / 中西交通史料汇编) به قلم جان سین لان (Zhang Xinglang) است.