چکیده:
نظام حکومتی اسلام در منظومه فکری شهید بهشتی، نظام امت و امامت نام دارد که ملت ایران به رهبری امام خمینی (ره) در مسیر حاکم کردن این نظام سیاسی گام برداشت. از این رو لازم بود تا در قانون اساسی به عنوان مهم‌ترین سند رسمی کشور، جایگاه نهاد رهبری و نقش مردم در استقرار و اداره این نظام سیاسی به درستی تبیین شود. در همین خصوص شهید بهشتی به عنوان نایب رئیس مجلس خبرگان قانون اساسی دارای نقشی برجسته در دفاع از اصل مربوط به جایگاه نهاد ولایت فقیه و جایگاه مردم در تشکیل و استمرار حکومت اسلامی می‌باشد. پرسش اصلی مقاله این است که اندیشه شهید بهشتی به عنوان یکی از رهبران فکری انقلاب اسلامی در زمینه نقش مردم در تشکیل و اداره نظام اسلامی با تکیه بر اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ و در پژوهش حاضر سعی بر آن شده است با روش اسنادی-کتابخانه ای و با نگاهی تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که شهید بهشتی نظام حکومتی مبتنی بر نهاد ولی فقیه را بهترین نوع حکومت در عصر غیبت می‌داند. از نظر ایشان این نوع نظام دارای ویژگی‌های سه‌گانه مکتبی بودن، مردمی بودن و غیرتحمیلی بودن است و بر همین اساس در دیدگاه فکری ایشان، انتخاب نوع حکومت، انتخاب قانون اساسی، گزینش همه مقامات حکومتی از رهبری، ریاست جمهوری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و اعضای شوراهای اسلامی باید متکی بر آراء مردم باشد، چرا که مردم نقشی اساسی در نظام جمهوری اسلامی دارند.
The Governance system of Islam in the intellectual system of martyr Beheshti is Ummat and Imamat (Nation and Leadership) System that the nation of Iran led by imam Khomeini (pbuh) took steps to govern this political system. Therefore it was necessary to explain the position of the leadership and the role of the people in the establishment an administration of the political system in the constitution as the most important official document in the country. In this regard, martyr beheshti as deputy chairman of the Assembly of Experts for Constitution has a prominent role in approving the principles of leadership and The role of the people in running the government & continuity of the Islamic government. The main question of this article is that what are the thoughts of martyr beheshti as one of the most important intellectual leaders of Islamic revolution about the role of people in the establishment and administration of Islamic government by relying on the principles of the constitution of the Islamic republic of Iran. In this research and present study, it has been tried to answer this question with the documentary- library method and with an analytical view. The results of this study show that martyr Beheshti believes the system that based on the authority of the Wialii Faqih (Islamic jurist) is the best form of government in the age of absence. In his opinion, this type of system has three characteristics: Compliance with the school of Islam, Being popular and is not imposed to people and accordingly choosing the kind of government, selection of constitution, selection of all government officials from the leadership, presidency, representatives of the Islamic Parliament and members of the Islamic councils should be based on the opinion of the people because people have an important role in the Islamic Republic of Iran.
خلاصه ماشینی:
از سويي در دين مبين اسلام ، رابطه اصلي ميان افراد بشر بر پايه پيوندهاي قومي و خوني و نژادي و نيز حرکت به سوي يک مقصد و آرمان (به هرگونه که باشد) و نيز، براساس پيوندهاي قبيله اي نميباشد؛ بلکه اصلي ترين عامل در جهت پيوند ميان افراد جامعه اسلامي ، پيشروي به سوي مسير معيني است که با علم و آگاهي به سمت و سوي معيني انتخاب کرده اند و رهبري مشترک ، لازمه اين نوع وحدت اجتماعي است (احمدي ، ١٣٨٨، ٥٠) و به همين جهت واژه «امت » در اصول پنجم ٢، پنجاه و هفتم ٣ و يکصدوهفتادوهفتم 4 ٢- در زمان غيبت حضرت ولي عصر (عجل الله تعالي فرجه )، در جمهوري اسلامي ايران ولايت امر و امامت امت بر عهـده فقيـه عـادل و با تقوي ، آگاه به زمان ، شجاع ، مدير و مدبر است که طبق اصل يکصد و هفتم عهده دار آن ميگردد.
٣-٢-٤- انتخاب نمايندگان مجلس شوراي اسلامي راي و نظر شهيد بهشتي درباره نقش مهم قوه مقننه بدين صورت است که قوانين اجرايي در هر زمينه بايد با رعايت کامل موازين اسلام و قانون اساسي به وسيله مجلس شوراي اسلامي بررسي و تصويب شود و نمايندگان اين مجلس با رأي اکثريت مردم تعيين مي شوند (حسيني بهشتي، ١٣٨٨، ٣٩٢).
(
, 
, 
)
