چکیده:
در طول تاریخ یکی از دغدغه‌های مهم انسان‌ها، به‌ویژه انسان‌های بزرگ همچون انبیا و اولیای الهی رفع فساد و اختلاف در جوامع بشری بوده است. انسان موجودی است که هویت اجتماعی دارد و گرایش به زندگی اجتماعی، ریشه در طبیعت و فطرت او دارد. از سوی دیگر، شکی نیست که تزاحم و تضاد منافع و در نتیجه اختلاف و فساد از لوازم زندگی اجتماعی اوست؛ ازاین‌رو، انسان‌ها برای جلوگیری از این اختلاف و فساد به تشکیل حکومت روی آورده‌اند؛ حکومتی که بتواند عدالت را در جامعه ایجاد کند و مانع ایجاد فساد و اختلاف در جامعه شود. اما چه نوع حکومتی می‌تواند چنین هدفی را محقق کند؟ در این مقاله ثابت خواهیم کرد که براساس دیدگاه ابن‌عربی، تنها حکومتی که می‌تواند چنین هدفی را تحقق بخشد، حکومتی است که در راس آن انسان کامل و خلیفة‌الله یا هر انسان جامع‌الشرایط و خودساخته عاری از حب مقام باشد و هدفش برپایی دین خدا و اجرای فرامین و احکام خدا باشد و تنها راه ریشه‌کنی فساد و اختلاف در جامعه، اطاعت از چنین امام و حاکمی است. بنابراین در این نوشتار ابتدا به بحث خلیفة‌الله و ملاک خلافت او و ارتباط تنازع اسماء متقابل الهی با لزوم حکومت او و مظهریت او برای اسم «الحکم العدل» و همچنین زعامت اجتماعی او از دیدگاه ابن‌عربی خواهیم پرداخت، سپس عامل اصلی و مهم برپایی عدالت و رفع اختلاف و فساد از جامعه را از منظر ابن‌عربی بیان خواهیم کرد و در نهایت به ساختار بهتر و درست‌تر انتخاب امام و دیگر مدیران کلان جامعه اسلامی در صورت نبود و غیبت خلیفة‌الله و امام معصوم اشاره خواهیم کرد.
خلاصه ماشینی:
استلزام تنازع اسمای متقابل الهی برای حکومت خلیفۀالله اسماء الهی از اولین ظهورات و تجلیات حق تعالی هستند و خداوند متعال از طریق آنها همه خلایق و تعینات خلقـی را از عالم عقل تا عالم ماده می آفریند و هر موجود و مخلوقی بـه قـدر سـعه و ضـیق هویـت خـویش مظهـر اسـم یـا مجموعه ای از اسمای الهی است ، چنانچه امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در دعای کمیل به این حقیقـت اشـاره مـی فرمایـد: «و بأسمائک التی ملأت ارکان کلّ شی ء» (ابن طاووس ، ١٣٣٠ق ، ص ٥٤٢) بنابراین منشأ پدید آمـدن کثـرات خـارجی ، کثرت اسماء و صفات خدای متعال است (قیصری ، ١٣٧٥، ص ١٤٥) و هر خیـر و شـرّ ی از حـوادث و موجـودات در عالم ماده براساس ظهورات اسماء الهی قابل تبیین است ، همان طور که هر نوع نزاع و اختلافی در عالم خلـق ، ریشـه در تقابل و تنازع اسمای متقابل الهی دارد و براساس حکم اسمای متقابل الهـی اسـت (ابـن عربـی ، بـیتـا، ج ١، ص ٢٥١؛ ج ٣، ص ١٣٧) و لذا اختلاف ، تزاحم و منازعه بین مخلوقات ، انسان ها و پدیـده هـا از راه تنـازع و تقابـل اسـماء الهی تبیین می شود و از اینجا معلوم می شود در منظر عرفای اسلامی عمومـاً و ابـن عربـی خصوصـاً تنـازع و تـزاحم منحصر در عالم طبیعت نیست ، بلکه در ملأ اعلی ، عالم مجردات و اسماء و صفات الهی نیز تزاحم و نـزاع وجـود دارد.
(
, 
, 
)
