چکیده:
زمینه و هدف کرامت انسانی مبنای حقوق شهروندی محسوب می‌شود که افراد بما هو انسان از آن بهره‌مند هستند. امروزه در پرتو اصل «کرامت انسان»، شاهد ظهور رویه‌ای فکری نسبت به افراد دارای معلولیت هستیم که بر پایه قواعد حقوق شهروندی شکل گرفته است. هدف این مطالعه تدقیق در سه مولفه حقوق شهروندی برای معلولان «حق برابری فرصت‌ها، حق برخورداری از شغل و حق آموزش» از دایره گسترده حقوق شهروندی، به عنوان موثرترین حقوق شهروندی در جهت حفظ کرامت ذاتی افراد دارای معلولیت، در ایران است. روش این پژوهش از نوع مروری است و گردآوری اطلاعات آن با شیوه کتابخانه‌ای اسنادی از مرور 20 مقاله به زبان فارسی، حاصل از پژوهش‌های انجام‌شده در ایران که در دوره‌های 99-1391 در مجلات معتبر علمی پژوهشی داخلی منتشر شده‌اند، به دست آمده و توصیف و تحلیل شده‌اند. همچنین قوانینی همچون قانون اساسی، جامع حمایت از معلولان مصوب 1383، حمایت از معلولان مصوب 1396 و قوانین مصوب در حوزه مناسب‌سازی شهری بررسی شده است. ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل پژوهش اعم از مطالعه و گردآوری داده‌ها، مستندسازی و تحلیل و نشر آن‌ها ملاحظات اخلاقی رعایت شده است. یافته‌ها: بر مبنای کرامت انسانی افراد دارای معلولیت، فرایند شکل‌گیری، قانونگذاری و نحوه نظارت بر اجرای حقوق شهروندان معلول از دغدغه‌ها و الزام‌های حمایتی تلقی می‌شود. نتیجه‌گیری: به لحاظ حق‌ها و تضمینات ماهوی نظام حقوقی شهروندی، وضعیت موجود در نظام حقوقی ایران نمی‌تواند زمینه برابرسازی فرصت‌ها در حق بر شهر، حق بر اشتغال و حق بر آموزش را برای معلولان فراهم کند و تا رسیدن به وضعیت مطلوب، فاصله زیادی وجود دارد.
Background and Aim: Human dignity is considered the basis of citizenship rights, which people enjoy as
human beings. Today, in the light of the principle of human dignity, we have witnessed the emergence of
intellectual procedures toward people with disabilities that have been formed based on the rules of citizenship
rights. This study aimed to investigate three components of citizenship rights for the persons with disabilities,
including the right to equal opportunities, the right to a job, and the right to education as the most effective
citizenship rights to maintain the dignity of people with disabilities in Iran.
Methods: This research is a narrative review, and its data collection is a documentary library method from
reviewing 20 articles in Persian between 2010 and 2020 in various scientific journals. Furthermore, laws such as
the Constitution, the comprehensive law on the protection of the persons with disabilities approved in 2013, the
protection of the persons with disabilities approved in 2016, and the laws approved in the field of urban
development have been reviewed.
Ethical Considerations: The ethical considerations have been respected at all stages of research, including the
study and data collection, documentation, and analysis.
Results: According to the human dignity of the persons with disabilities, the process of formation, legislation,
and the monitoring method of the disabled citizens’ rights are considered as the support requirements and
concerns.
Conclusion: In terms of rights and substantive guarantees of citizenship legal system, the status quo in the
legal system of Iran is unable to provide a basis for equalization of opportunities on the right of city and
the right to employment for persons with disability, and the desired situation is yet far to reach easily.
(
, 
, 
)
