چکیده:
در نگرش نحو فضا و با استفاده از چهار شاخص به بررسی ویژگیهای اجتماعی نمونه‌ها پرداخته می‌شود که عبارتند از: ارتباط، هم پیوندی، کنترل، انتخاب، عمق. این پژوهش سعی در شناسایی الگوی پنهان و افزایش ارتقای بنیانهای نظری نحو فضا در راستای ایجاد حس رضایت ساکنین و به طبع آن مطلوبیت در مسکن معاصر را دارد. هدف از این پژوهش تحلیل تطبیقی روابط و چیدمان (نحو) فضا در ادراک پیکره بندی فضایی مسکن در خانه‌های ایرانی دوره پهلوی و معاصر شهر ارومیه می باشد.روش پژوهش حاضر، به دلیل استخراج معیارهای قابل اندازه گیری و کمی شدن، تلفیقی از راهبردهای کمی و کیفی می‌باشد که با تحلیل نحوی شش نمونه از پلانهای خانه‌های دوره پهلوی و پلانهای معاصر ارومیه صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که عمق فضایی در پلانهای معاصر، بیشتر از عمق نسبی سه پلان دوره پهلوی می‌باشد. میزان هم پیوندی در پلانهای معاصر کم می‌باشد به این مفهوم که این بناها به صورت متراکم می‌باشند. فضاها در سه مجموعه دوره پهلوی دارای هم پیوندی بالاتری هستند و در سه نمونه پلان دوره معاصر، افتراق فضاها از سیستم بیشتر است.فضاها در سه مجموعه دوره پهلوی دارای هم پیوندی بالاتری هستند و در سه نمونه پلان دوره معاصر، افتراق فضاها از سیستم بیشتر است و میزان کنترل کل مجموعه در6 نمونه مطالعاتی تقریبا در یک تراز می‌باشند، بجز نمونه پلان 1 معاصر که از سطح کنترل بیشتری برخوردار است.
In the attitude of Space Syntax and using four indicators, social characteristics of samples are studied, which are: communication interconnection control. choice. depth. This research tries to identify the hidden pattern and increase the theoretical foundations of Space Syntax in order to create a sense of residents ' satisfaction and, in general, desirability in contemporary housing. The aim of this study is to analyze the comparative relations and syntax of space in the perception of spatial configuration of housing in the Pahlavi and contemporary houses of Urmia. The method of this study due to the extraction of measurable and quantitative criteria is a combination of qualitative and quantitative strategies, which has been done by syntactic analysis of six samples of plans of houses of the Pahlavi period and contemporary plans of Urmia. The findings show that the spatial depth in contemporary plans is more than the relative depth of three Pahlavi plans. The amount of conjunction in contemporary plans is low in the sense that these buildings are dense. Spaces in three sets of Pahlavi period have higher interconnection and in three samples of contemporary period plan differentiating spaces from the system is more. Spaces in three sets of Pahlavi period have a higher conjunction and in three samples of contemporary period plan differentiating spaces from the system is higher and the total control rate in 6 samples of study is approximately the same level except the contemporary Plan 1 sample which has a greater level of control..
خلاصه ماشینی:
بر‌اين اساس سؤالات پژوهش حاضر به شکل زير‌تعريف مي‌گردد: در‌مطالعه خانه هاي‌معاصر‌اروميه ،کدام نوع پيکره بندي‌فضايي‌در‌خانه هاي‌دوره پهلوي‌ازنظر‌عمق ،هم پيوندي،مرتبه نسبي،کنترل و‌روابط فضايي‌مشاهده مي‌شود؟ مسکني‌که با‌فعاليت هاي‌روزانه ،روابط اجتماعي‌و‌ويژگي‌هاي‌ساکنانش هماهنگي دارد،از‌کدام نوع پيکره بندي‌فضايي‌استفاده نموده است ؟ روابط و‌چيدمان (نحو)فضا‌در‌مسکن معاصر‌در‌مقايسه با‌مسکن دوره پهلوي چه جايگاهي دارد؟ پيشينه تحقيق مهرابيان و‌همکاران (١٤٠٠)در‌تحليل ريخت شناسي مدرسه دارالفنون با‌استفاده از‌روش نحو‌فضا،بيان نمودند‌که ميان نوع سازمان دهي فضايي‌و‌ميزان هم پيوندي ،عمق ،اتصال (نفوذپذيري)،قابليت اتصال بصري(شفافيت )و‌وضوح در‌مدرسه دارالفنون رابطه معنادار وجود‌دارد؛و‌با‌توجه به اينکه الگوي‌سازمان دهي و‌آرايش فضايي‌در‌مدرسه دارالفنون ترکيه سازمان دهي مرکزي‌و‌خطي‌مي‌باشد‌فضاي‌حياط مرکزي‌داراي‌بيشترين ميزان هم پيوندي ،اتصال (نفوذپذيري)و‌قابليت اتصال بصري(شفافيت )،با‌مقدار‌عددي٨٢/٢٨، ٧٤٦١،٣٩٧٦و‌کمترين ميزان عمق با‌مقدار‌عددي١/٣٧در‌مدرسه مي‌باشد‌و‌چيدمان مرکزي‌در‌پلان مدرسه باعث ايجاد‌وضوح بالا‌با‌مقدار‌عددي٠/٩١شده است .
اين امر بدان معناست که شاخص هاي ساختارهاي اجتماعي حاکم بر‌جامعه ازجمله تعاملات ،سلسله مراتب و‌محرميت از ارزش هاي مهم معماري خانه هاي‌سنتي بوده است ولي در‌خانه هاي معاصر‌به علت داشتن ديدگاه کالبدي‌صرف و‌عدم شناخت کافي از‌ساکنين و‌نيازهاي آن ها،تغييرات زيادي‌در بحث مسکن به وقوع پيوسته که منجر‌به عدم تعلق ساکنين به خانه شده است .
(2021), Reflection of the social structure in the spatial configuration of the housing with an emphasis on the theory of syntax and space (case study: traditional and contemporary houses of the historical cultural context of Tabriz), Geography and Environmental Studies, 10(38), 47- 64.
(2022), The development of residential spatial configuration for visual privacy in Iranian dwellings, a space syntax approach, International Journal of Building Pathology and Adaptation, 38(1).
Space Syntax: A Network-Based Configurational Approach to Studying Urban Morphology.
R,& Lotfi,A, (2018), A Comparative Analysis of Spatial Configuration in Designing Residential Houses Using Space Syntax Method (Case Studies: Houses of Isfahan and Modern Architecture Styles).
(
, 
, 
)
