چکیده:
بیشتر پژوهش های انجام شده درباره ترجمه، از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی بهره می گیرند که تولیدات و تفسیرهای گفتمانی را با ایدیولوژی حاکم بر جامعه مرتبط می داند. آن چه در نگاه نخست اشتباه ترجمه شده (حذف، اضافه، جابه جاشده و به طور کلی ساخت شکنی شده) در واقع ساختار، فرآیندها، هنجارها و محدودیت های اجتماعی سیاسی مشخصی را برجسته می کند که ترجمه ها تحت آن ها تولید و دریافت می شوند. بنابراین نقد ترجمه به آشکار کردن و نقد رفتارها و روابط اجتماعی سیاسی کمک می کند (Schaffner, 2004, p.124). این برجسته سازی هاوحاشیه رانی ها سازوکار مشترک حاکم بر کردار ها و رفتارهای گفتمان سیاسی است که در سطح جمله و بالاتر از آن عمل می کند و شیوه ای است برای حفظ و استمرار قدرت (Soltani, 2004, p. 171). هدف پژوهش، بررسی تغییرات نمود در ترجمه و امکان تلویحات ایدیولوژیکی فرآورده این تغییرات از سوی مترجم است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و اسنادی و نقد مقابله ای بوده و با الگوگیری از مدل سه وجهی فرحزاد (Farahzad, 2012) که ترکیبی از تحلیل گفتمان انتقادی، راهکارهای ترجمه ای و بینامتنیت در سطح متنی انجام شده است. در این پژوهش هر جمله زبان پیشین با معادل آن در زبان پسین یک به یک به لحاظ نمود مقایسه شدند. در بررسی نمود از زندگینامه سه چهره سرشناس سیاسی (اوباما، کلینتون و بوتو) استفاده شد که هر کدام از منظر قدرت حاکم بر جامعه ایران جایگاه اجتماعی-سیاسی خاصی دارند. بررسی سابقه سیاسی در خصوص برخی ازاین چهره ها حاکی ازموضع گیری های دولت ایران بر علیه ایشان وتاثیر این موضع گیری ها دربازنمایی رویدادها و نمایش ایدیولوژیکی آن درجامعه بوده که تاثیرات آن برترجمه غیرقابل انکار می نماید. به اعتقاد نگارنده تلویحات ایدیولوژیکی حاصل از زمان نمود در این آثار ترجمه شده در تلاش برای نشان دادن چهره خاصی از فرد است.
Linguistics and related studies have had a significant role on human sciences such as translation. Translation as an inter-disciplinary course plays an important role in transferring information and establishing relationship among individuals and nations. We can say translation is a "conscious, planned activity, performed in a controlled manner and aims at establishing communication between different cultural environments" (as cited in Sidiropoulou, 2004, p. 1). Although today translation enjoys many other tools in investigating fields of studies but still linguistics and especially critical discourse analysis (CDA) as one of the branches of linguistics has had a significant role in related studies, such as ideology and power and their covert and overt influences on many disciplines such as translation. CDA finds traces and influence of power and ideology on language, discourse, texts and syntax (Hodge & Kress, 2004, p.134).Today, ideology is considered highly important in a wide range of academic disciplines including cultural and scientific studies, communications, linguistics, pedagogical methods and translation studies. Ideology and its effect on translation have long become a research focus in the field of translation studies. If we advocate the theories on the relationship between translation and ideology, then we would witness many cultural clashes revealing the distance between the source text and the ideological encounters it creates in the translated text.
خلاصه ماشینی:
نمود و تلویحات ایدئولوژیک آن در ترجمه 1 با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی 4 1 نسرین عبدی ٢، فرزانه فرحزاد٣، گلرخ سعیدنیا تاریخ دریافت : ١٣٩٩/١٠/١١ تاریخ پذیرش : ١٤٠٠/٠٤/٠٩ چکیده بیشتر پژوهش های انجـام شـده دربـارة ترجمـه ، از رویکـرد تحلیـل گفتمـان انتقـادی بهـره می گیرند که تولیـدات و تفـسیرهای گفتمـانی را بـا ایـدئولوژی حـاکم بـر جامعـه مـرتبط می داند.
در رویکردهـای جدید به ترجمه ، متن صرفاً یک فرآوردة زبانی و محدود به معنا نیست ، بلکه یک رویداد اجتماعی است و ترجمه نیز تنها ابزار انتقال معنای زبان شناختی از یک زبـان بـه زبـان دیگـر نیـست ، بلکـه بـا معانی و تلویحات اجتماعی سر و کار دارد و بـرخلاف دیـدگاه هـای سـنتی کـه در نقـد ترجمـه بـه مسایلی همچون ترجمة نادرست و نارسایی ها در معـادل گزینـی مـی پرداختنـد، در ایـن رویکـرد بـه سیاست های ترجمه همچون طبقه هـای اجتمـاعی ، قـدرت ، جنـسیت ، تبعـیض ، ایـدئولوژی و بافـت اجتماعی توجه می شود.
آن چـه در این مدل بیان می شود، صرفاً تکیه بر درستی عملکرد مترجم در ارائه یـک ترجمـة درسـت از مـتن اصلی نیست ، بلکه آن چه از منظر فرحزاد مورد توجه قرار داشته ، تأثیرات ایدئولوژیک و چگونگی بازتولید آن در متون ترجمه شده است که می تواند به پژوهشگران زبان شناسی ، گفتمان و مترجمان در راستای تحلیل متون کمک شایانی نماید.
از آن جایی که مطالعة تنوعات زبانی در اوایل دهة ١٩٧٠، حتی بیش از مبحـث هـای مربـوط بـه واج شناسی مورد توجه بود (١٩٧٣ ,Sankoff)، بررسی تنوعات و گونـه هـای دسـتوری ، از جملـه نمود گسترش بسیاری یافت ، و در این دوران پژوهش های فراوانـی در ارتبـاط بـا آن انجـام گرفـت (١٩٩٧ ,Smith ;١٩٨٥ ,Dahl ;١٩٨٥ ,Comrie).