چکیده:
واژه «قسوره» از واژگان تک کاربرد قرآن است که در آیه 51 سوره مدثر به کار رفته است. عالمان لغت و مفسران درباره ریشه، معنا و اصالت این واژه دیدگاه یکسانی ندارند. برخی این واژه را معرّب از زبان فارسی و عده‌ای از زبان حبشی می‌دانند. این پژوهش به روش تاریخی و تحلیلی به دنبال پاسخ به این سوال است که ریشه و معنای این واژه چیست؟ در اشعار جاهلیت، قرآن و روایات این واژه به چه معنایی به کار رفته است و آیا می‌توان معرّب بودن این واژه را از زبان فارسی یا حبشی پذیرفت؟ از بررسی تفصیلی و تحلیل منابع مختلف لغوی، اشعار جاهلیت و کتاب‌های معرّب نویسان این نتیجه به دست می‌آید که این واژه در عربی، دارای ریشه از «قسر» بوده و از آن فعل و شبه فعل ساخته شده است؛ کاربرد این واژه در منابع کهن و اشعار جاهلیت فرضیه معرّب بودن آن را از زبان فارسی و یا حبشی رد می کند. درباره معنای این واژه هم دیدگاه‌های مختلفی از سوی عالمان لغت و مفسران مطرح شده است که بهترین دیدگاه این است که این واژه به معنای شیر (حیوان درنده) یا شکارچیان تیرانداز می‌باشد.
The word "Qasurah" is one of the singular words of the Qur'an which is used in verse 51 of Surah Muddaththir. Vocabulary scholars and commentators do not have the same view on the origin, meaning and originality of this word. Some consider this word to be familiar from Persian and some from Abyssinian. This research seeks to answer the question of the origin and meaning of this word in a historical and analytical way. What is the meaning of this word in the poems of Jahiliyyah, Quran and narrations, and can it be accepted that this word is learned from Persian or Abyssinian language? A detailed study and analysis of various lexical sources, poems of Jahiliyyah, and books of Arabic scholars shows that this word in Arabic has its roots in "Qasr" and is made of verbs and quasi-verbs; The use of this word in ancient sources and poems of Jahiliyyah refutes the hypothesis that it is masculine from Persian or Abyssinian language. There are various views on the meaning of this word by lexicographers and commentators, the best view being that this word means lion (predator) or shooter hunters.
خلاصه ماشینی:
(فراهيدي ، ١٤٠٩: ٧٤/٥؛ ازهري ، ١٤٢١: ٣٠٥/٨؛ جوهري ، ١٣٧٦: ٧٩١/٢؛ راغب اصفهاني ، ١٤١٢: ٦٧٠؛ ابن سيده ، ١٤٢١: ٢٢٨/٦؛ زمخشري ، ١٩٧٩: ٥٠٦؛ زمخشري ، ١٤١٧: ٩٩/٣؛ حميري ، ١٤٢٠: ٥٤٨٦/٨؛ ابن منظــور، ١٤١٤: ٩١/٥ و ٩٢؛ طريحي ، ١٣٧٥: ٤٥٨/٣؛ مرتضي زبيدي ، ١٤١٤: ٣٨٨/٧؛ نحاس ، ١٤٢١: ٥٠/٥) برخي مانند ليث «قسوره » را جمع قسور بيان نموده اند.
(فراهيدي ، ١٤٠٩: ٧٤/٥؛ ازهري ، ١٤٢١: ٣٠٥/٨؛ صاحــب بــن عباد، ١٤١٤: ٢٨٦/٥؛ ابن اثيــر، ١٣٦٧: ٦٣/٤؛ ازهري ، ١٤٢١: ٣٠٥/٨؛ ابن منظور، ١٤١٤: ٩٢/٥؛ مرتضي زبيدي ، ١٤١٤: ٣٨٩/٧؛ قرشي بناني ، ١٣٧١: ٥/٦) ولي ابومنصور اين اعتقاد را خطا دانسته و از قول اصمعي و ابن الاعرابي بيان نموده است که «قسوره » واحد قسور مي باشد.
٣. معناي »قسوره « در اشعار عرب واژه «قسوره » و مشتقاتش در اشعار جاهلي و عرب به صورت گسترده و با معاني مختلفي به کار رفته است که به برخي از آنها اشاره مي شود: ١ـ قسمت اعظم از شب توبۀ بن حمير اين شعر را سروده است که : و قســورة الليل التي بين نصفه و بين العشــاء قد دأبت أسيرها (ابن منظور، ١٤١٤: ٩٢/٥؛ ابن سيده ، ١٤٢١: ٢٢٨/٦؛ زبيدي ، ١٤١٤: ٣٨٩/٧) عادت هميشــگي ام اين است که نيمه شــب اول يعني بين عشا و نيمه شب حقيقي راه مي پيمايم .
- Ibn Kathir, Ismael Ibn Omar (1419 AH): “The Interpretation of the Great Qur’an,” Invesigator: Muhammad Husayn Shams al-Din, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya, Publications of Muhammad Ali Beydoun, frs chapter.
- Zarkashi, Muhammad bin Abdullah (1410 AH): “The Proof in the Sciences of the Qur’an,” Beirut: Dar Al-Marefa, frs edition.
(
, 
, 
)
