چکیده:
کلیله و دمنه با نام سنسکریت «پنچه تنتره»، یکی از کتاب های کهن هندوان است. نام سنسکریت این کتاب یعنی، پنچه
تنتره، به معنی پنج فصل است که فیلسوفی به نام بیدپا، آن را در بیان اندیشه های حکمی و تعلیمی هندوان باستان به
نگارش درآورده است. کلیله و دمنه را برزویۀ طبیب در روزگار خسرو انوشیروان به ایران آورد و به زبان پهلوی ساسانی
بازگرداند. سپس این کتاب از زبان پهلوی ساسانی به زبان عربی و سپس فارسی و دیگر زبانها برگردانده شد. اهمیت
کلیله و دمنه به سبب تبیین مفاهیم تعلیمی در قالب داستان های شنیدنی و جذاب است. این کتاب به سبب آنکه
نقش آفرینان داستان هایش جانوران هستند، از دیرباز دارای جذابیت بسیار به ویژه برای کودکان و نوجوانان بوده است.
در این پژوهش سعی بر آن است که با روش تحلیلی و توصیفی به ظرفیت های تعلیمی کلیه و دمنه، متناسب با نیازهای
طبقۀ سنی کودک و نوجوان تبیین شود. یافته های این پژوهش، گویای آن است که مفاهیمی چون راستی، درستکاری،
یک رویی، وفاداری، نوع دوستی، اتحاد، مهربانی، احتیاط و خردورزی، مهمترین مفاهیم آموزنده هستند که کلیله و دمنه
به مخاطبان کودک و نوجوان خویش منتقل میسازد.
خلاصه ماشینی:
بررسي ظرفيت هاي تعليمي حکايات کليله و دمنه براي مخاطبان کودک و نوجوان حسين يزداني احمدآبادي١، ايوب مرادي٢ و سودابه شيرالي ٣ ١دانشيار زبان و ادبيات فارسي دانشگاه پيام نور، ايران ، تهران h_yazdani@pnu.
کودکان از پاداش گرفتن شاد ميشوند و از دريغ شدن پاداش ، درهم ميشوند و اين مقدمه اي است براي آنچه کودک در نوجواني و سپس در تمام زندگاني با وسعت بيش تر خواهد ديد و چشيد، اما نيازي نيست که خود کودک را بعينه در معرض تجربۀ پاداش و کيفر قرار داد و اين مهم را ميتوان به ادبيات تعليمي و مرور تجارب ديگران در قالب شعر و قصه بازگذاشت (سادات شريفي و حيايي طهراني، ١٣٩٦: ١٠٩).
در باب «بوف و زاغ » نيز از حاکمي مدير سخن گفت ميشود که با مشورت ، راهي بهتر از جنگ براي مقابله با دشمن و رسيدن به هدف برميگزيند: «ملک گفت : اگر جنگ کراهيت مي داري پس چه ميبيني؟ گفت : در اين کار تأمل بايد کرد و در فراز و نشيب و چپ و راست آن نيکو بنگريست که پادشاهان را به ناصحان آن اغراض حاصل آيد که به علت بسيار و لشکر انبوه ممکن نباشد» (همان : ٢٠٨) در کليله و دمنه يکي از اخلاق هاي نيکو، مشورت خواهي و مشورت گيري دانسته شده است : «هر که بياشارت ناصحان و مشاورت خردمندان در کارها شرع کند در زمره شريران معدود گردد و به ناداني و جهالت منسوب شود» (همان : ٢١٠) و باز دربارة مستشار امين ، چنين آورده است : «...