چکیده:
قرآن به عنوان معتبرترین منبع مورد پذیرش تمامی مسلمانان در تمامی زمینه‌های اعتقادی و فقهی و غیر آن، مورد توجه تمامی فرقه‌های مدعی اسلام است. مهدویت نیز به عنوان منحصر به فردترین چشم‌انداز پایان تاریخ از دیدگاه اسلام از این قانون مستثنی نیست؛ هرچند میزان پرداختن به این حقیقت به دلایلی مشخص، در منابع تفسیری شیعه با اهل‌تسنن تفاوتی فاحش در میزان و کیفیت محتوا دارد؛ به گونه‌ای که در تمامی منابع تفسیری و غیرتفسیری اهل‌تسنن تا قرن هفتم تنها دَه آیه درباره مهدویت تفسیر شده، با این ویژگی که مفسران نامدار اهل‌تسنن تلاش دارند این آیات را نیز با بخش مسیحی ماجرا! یعنی فرود آمدن حضرت عیسی7 از آسمان، آنهم بدون هیچ پیوندی با «مهدی موعود» به پایان ببرند! ولی در منابع شیعی این دوران، حداقل 66 آیه، فقط در کتاب‌های تفسیری، ذکر شده که از نظر محتوا تقریباً تمامی موضوعات مهدوی را به صورت تفسیری یا تأویلی شامل می‌شوند.
As the most reliable source accepted by all Muslims in all fields of faith and jurisprudence, the Quran is of interest to all Islamic sects. Mahdism, as the most unique vision of the end of history from the point of view of Islam, is not exempt from this rule. Although the extent to which this truth is addressed for certain reasons, there is a huge difference in the amount and quality of the content in the Shia commentary sources with those of the Sunnis. In the way that in all the exegetical and non-exegetical sources of Sunnis up to the 7th century, only ten verses about Mahdism were interpreted. With this feature, famous Sunni commentators are trying to compare these verses with the Christian part of the story! It means the descent of Jesus from the sky, without any connection with the "Promised Mahdi"! But in the Shiite sources of this era, at least 66 verses are mentioned only in the commentary books, which in terms of content include almost all Mahdavi topics in the form of commentary or interpretation.
خلاصه ماشینی:
1 گوینده از نظر نخستین گوینده‌ها دو روایت تفسیری مهدوی از پیامبر( به چشم می‌خورد: یکی ذیل آیه «یوم یأتی بعض آیات ربّک»(ابن حماد، 1414ق: 653؛ طبری، 1415ق: ج8، 74؛ حاکم نیشابوری، 1422ق: ج4، 545) و دیگری ذیل آیه «و لو تری إذ فزعوا فلا فوت»(طبری، 1415ق: ج22، 72؛ ثعلبی، 1422ق: ج8، 94-95؛ ابوالفتوح رازی، 1371ش: ج9، 226 [از آن‌جا که سند و متن آن شبیه طبری است، به نظر می‌رسد از آن کتاب گرفته است]؛ طبرسی، لهم فی الدنیا خزی (بقره: 114) و یکلّم الناس فی المهد و کهلاً (آل‌عمران: 46) «إذ قال الله یا عیسی إنّی متوفّیک و رافعک إلیّ ..
در قرن پنجم معروف‌ترین تفسیر، التبیان شیخ طوسی[م460ق] است ولی جالب است که در این کتاب، نشان خاصی از گزارش‌ها و روایات مهدوی نیست؛ به گونه‌ای که در این مجموعه تفسیری، تنها یک روایت از امام باقر( درباره فراگیری دین خداوند در پرتو حکومت امام زمان((طوسی، 1409ق: ج5، 209، ذیل«لیظهره علی الدین کلّه») و گزارش‌هایی از اهل‌تسنن ذیل آیه«لیؤمننّ به قبل موته» درباره ارتباط آن به نزول حضرت عیسی( در آخرالزمان(طوسی، 1409ق: ج3، 386 از ابن عباس، ابومالک، حسن و قتاده و ابن زید) به چشم می‌خورد.
(
, 
, 
)
