چکیده:
دانش قرائت از مباحث مهم علوم قرآنی است که از نزول قرآن تاکنون برای علماء و دانشمندان شیعه و اهلسنّت مورد توجه قرار گرفته است. بحث از دانش قرائات ابعاد متعددی را دارد. یکی از مهمترین این ابعاد، بررسی مبانی تاریخی دانش قرائات از دیدگاه دانشمندان فریقین میباشد. مقاله حاضر به بررسی دیدگاه دانشمند بزرگ شیعه آیتالله علامه معرفت و دانشمند معروف اهل تسنن عبد العظیم زُرقانی در حوزه ی مبانی تاریخی دانش قرائت میپردازد. نتائج مهمی که در اثر بررسی دیدگاه دو دانشمند فوق حاصل شد عبارتاند از: آیتالله علّامه معرفت غیر از روایت حفص از قرائت عاصم هیچ قرائت دیگر را متواتر ندانسته و برای آن حجیت قائل نیستند. عبدالعظیم زُرقانی قرائت هفتگانه را متواتر و حجت میداند. در دیدگاه آیتالله علامه معرفت جمع و تألیف قرآن بهشکل کنونى، در یک زمان صورت نگرفته، بلکه به مرور زمان و بهدست افراد و گروههاى مختلف انجام گرفته است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان حیات پیامبر اکرمJ و با دستور آن بزرگوار انجام شده و توقیفى است و باید آن را تعبّدا پذیرفت و به همان ترتیب سورهاى را تلاوت کرد. ثبت آیات در سورهها، چه با نظم طبیعى یا نظم دستورى، توقیفى است و با نظارت و دستور خود پیغمبر اکرمJ انجام گرفته است و باید از آن نظم پیروى نمود. امّا در نظر زُرقانی جمعآورى قرآن در سه مرحله دوران پیامبرJ، دوران ابوبکر و دوران عثمان بود. مهمترین عامل پیدایش قرائات از نظر آیتالله علامه معرفت اجتهاد صحابه و قراء است. اختلاف قرائات از نظر ایشان مستند به وحی نمیباشد. اما از دیدگاه رزقانی قرائات سبعه از طرف خداوند متعال بر پیامبر اکرمJ نازل شده است. بر همین اساس تفسیر این دو عالم دینی از روایت سبعه احرف متفاوت میباشد.
The science of recitation (Qira’t) is one of the important subjects of Quranic sciences, which has been the focus by Shia and Sunni scholars since the revelation of the Quran. The discussion of recitation (Qira’t) science has many dimensions. One of the most important of these dimensions is the investigation of the historical foundations of recitation (Qira’t) science from the perspective of scholars of Two Major Islamic Sects. The present article examines the views of the great Shia scholar Ayatollah Allamah Ma’rifat and the famous Sunni scholar Abd al-Azim Zurqani in the field of the historical foundations of recitation (Qira’t) science. The important results obtained by examining the views of the above two scholars are: Ayatollah Allamah Ma’rifat did not consider any recitation (Qira’t) of Hafr’s narration from Asim recitation to be a more massive report, and does not consider it authentic. Abdul Azim Zurqani considers the seven recitations to be a massive report and valid. In Ayatollah Allamah Ma’rifat’s view, the collection and compilation of the Quran in its current form did not take place at one time but was done over time by different people and groups. The order, setting and number of verses in each surah during the lifetime of the Holy Prophet are done by the order of the Holy Prophet and it should be accepted as worship and reciting a surah in the same way. The recording of the verses in the surahs, whether by natural order or order-based, is restricted and by the supervision and order of the Holy Prophet, it has been done and it should be followed. However, according to Zurqani, the collection of the Quran was in three stages: the era of the Prophet, the era of Abu Bakr, and the era of Uthman. According to Ayatollah Allamah Ma’rifat, the most important factor in the creation of the science of recitation (Qira’t) is the ijtihad of the companions and the reciters. According to him, the difference in recitations (Qira’at) is not based on revelation. But from Ruzqani’s point of view, the seven recitations from the Almighty God on the Holy Prophet have been revealed Based on this, the interpretation of these two religious scholars is different from the narration of Seven Letters
خلاصه ماشینی:
مقاله علمی ـ پژوهشی بررسی تطبیقی دیدگاه آیتالله معرفت و عبدالعظیم زرقانی در مبانی تاریخی دانش قرائت* جنت حسینشاه ** محمد امینی تهرانی*** عباس الهی**** چکیده دانش قرائت از مباحث مهم علوم قرآنی است که از نزول قرآن تاکنون برایل علماء و دانشمندان شیعه و اهلسنّت مورد توجه قرار گرفته است.
واژگان کلیدی: مبانی تاریخی دانش قرائت، بررسی تطبیقی، معرفت، رزقانی مقدمه دانش قرائت یکی از مهمترین مباحث در حوزه علوم قرآنی بهشمار میآید و پیوسته مورد توجه و اهتمام قرآنپژوهان و علاقهمندان به قرآن کریم بهویژه علماء بزرگ تشیع و اهلتسنن بوده است.
دیدگاه آیتالله معرفت ایشان میفرمایند: مسأله تواتر قرآن که امر قطعی و ثابت است، ارتباط و ملازمهای با تواتر قرائات ندارد و بیشتر قرائات، از روى اجتهاد شخصى بوده و هرگز مستند به نقل و روایت نیست و اگر به فرض تواتر تا قاریان را بپذیریم، این تواتر اثرى نخواهد داشت؛ زیرا تواتر براى كسى حجیت دارد كه نسبت به خود او حاصل شده باشد نه دیگران.
دیدگاه آیتالله معرفت ایشان معتقدند که جمع و تألیف قرآن بهدست افراد مختلف و در زمانهای مختلف صورت گرفت و میفرمایند که نظم و ترتیب و عدد آیات توقیفی است؛ چون در زمان پیامبر( و با دستور ایشان انجام شده است.
عوامل پیدایش اختلاف قرائات در دیدگاه آیتالله معرفت، بعد از رحلت پیامبر اسلام( و در زمان صحابه اتفاق افتاد و این اختلاف سبب شد که بین قاریان اختلاف به وجود بیاد؛ اما در دیدگاه زرقانی، آموختههاى صحابه نیز از رسول خدا( مختلف بود.