چکیده:
بیان مسئله: به دنبال تاثیرپذیری فرهنگی ایرانیان از اروپا در دورة قاجار، نفوذ معماری و شهرسازی جدید نیز با حرکتی آرام صورت گرفت. ظهور صنعت نفت در خطة جنوبی ایران و حضور عوامل بیگانه که حامل این تغییرات بودهاند، این حرکت آرام را به حرکتی شتابزده مبدل ساخت و منجر به ایجاد پدیدهای، بهنام شرکتشهرها شد. در این شهرکها، سبک زندگی جدید بر پایة تقسیمبندی طبقات شغلی و اجتماعی، بر مبنای جایگاه افراد در نظام تولید بود، که ظرف زندگی و کالبد معماری جدیدی را میطلبید.
هدف پژوهش: این تحقیق با هدف بهتصویرکشیدن تحولات سبک زندگی در این شرکتشهرها و تاثیرات آن بر معماری و شناسایی الگوی زندگی مدرن حاصله، که بعدها به بطن فرهنگ ما نفوذ کرد، انجام شده است.
روش پژوهش: در راستای تحقیقی تفسیری- تاریخی، از بررسیهای نرمافزاری بههمراه تحلیلهای کیفی بهره برده شده است. با استفاده از نرمافزار ایگراف، گرافهای توجیهی حاصل از نرمافزار برای شناسایی کالبدی نمونههایی از خانههای سهطبقة شغلی متفاوت در شرکتشهر آبادان، تحلیل شده و سپس برای شناسایی تحولات سبک زندگی، مجلات و بولتنهای منتشرشده در خلال سالهای 1320 تا 1350 بررسی شده و با تحلیلهای کیفی، تغییرات سبک زندگی، شناسایی و در نهایت، بهروش تحلیل محتوایی-توصیفی و مقایسهای مورد نتیجهگیری قرار گرفته است.
نتیجهگیری: میتوانگفت تغییرات در مولفههای مصرف، فراغت، فرهنگ و هویت بیشترین تحولات را در سبک زندگی ساکنین شرکتشهر نفتی آبادان ایجاد کرده است. ایجاد ساختارهای متفاوت در پلان خانههای طبقات شغلی، حذف حیاطهای میانی، تغییرات فضایی آشپزخانه و در نهایت برونگرایی و ساختار کاملا متفاوت خانههای بنگلو در طبقة روسا، میتواند بازتاب این تغییرات بهشمارآید.
خلاصه ماشینی:
بازتاب تحولات سبک زندگی در معماری خانههای طبقات شغلی شرکتشهرهای نفتی ایران قبل از دهة پنجاه (نمونة موردی: شرکتشهر آبادان) گلزار یونسی1، مریم ارمغان2*، محمدجواد ثقفی3 1- گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین ، ایران.
مشاهده و برداشت میدانی: در این بخش براساس مطالعات میدانی در بخشهایی که کمترین تغییرات را داشته است و سپس مراجعه به محل آرشیو اسناد پالایشگاه آبادان، از میان 114 نوع پلان خانة طراحیشده در این شرکتشهر نفتی، توسط شرکت نفت ایران-انگلیس برای اسکان کارکنان، پنج تیپ پلان که در جدول 3 ، آورده شده است را در سه طبقة شغلی بر اساس توجیهات منطقی و مشاهدات میدانی، به عنوان نمونه، جهت بررسی انتخاب نموده ایم.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بحث و تحلیل معرفی نرمافزار تحلیلی:7 از نرمافزار ایگراف برای ترسیم نمودارهای توجیهی8و تحلیلهای کالبدی و ساختار شکلی از روابط فضایی در خانههای طبقات شغلی (اجتماعی) استفاده شده است.
تمامی موارد بالا، نشان از هماهنگی تغییرات متقابل سبک زندگی بر اساس مؤلفهها و کالبد معماری خانهها بهعنوان ظرفی برای شیوة جدید زندگی است که هماهنگ با یکدیگر و از پیش براساس تفکرات غربی و اهداف سازمانی شرکت نفت ایران و انگلیس طراحی شده بوده است، که نمود و دلایل این تغییرات در تحلیلهای کمی و کیفی در راستای تحقیق نمایش داده شده است.