چکیده:
شمار زیادی از آیات قرآن کریم از «قلب» و ویژگی‌های آن سخن گفته و صفات متعددی را برای قلب برشمردهاند. در قرآن کریم، صفاتی که به انسان نسبت داده شده، به قلب نیز نسبت داده شده است؛ به گونهای که این نظریه را قابل دفاع ساخته که واژه «قلب» بیانگر هویت و جان آدمی است. بخش قابل توجهی از این صفات، ناظر به انواع بیماری‌هایی است که قلب را مبتلا می‌سازد؛ بیماری‌هایی که می‌تواند بعد بینشی، گرایشی یا کنشی قلب را درگیر کند و به آن آسیب بزند. با توجه به آیه 89 سوره «شعراء» که «قلب سلیم» را سرمایهای معرفی می‌کند که نجات بخش انسان و تضمین کننده سعادت اوست؛ شناسایی بیماری‌های قلب و پیش‌گیری از ابتلا به آنها یا علاج آنها، حایز اهمیت است. پژوهش حاضر با تمرکز بر بیماری‌های کنشی قلب، این سوال را مطرح کرده است که در قرآن چه بیماری‌های کنشی به قلب نسبت داده شده است؟ نتایج به دست آمده با روش توصیفی تحلیلی آن است که مفاهیم متعددی، نظیر تعمد (گزینش ناروا)، کسب نامطلوب، لهو، اثم، انکار، اباء، تقلیب و اخفاء، بیانگر بیماری‌های قلب در بعد کنشی هستند.
خلاصه ماشینی:
در قرآن کريم، صفاتي که به انسان نسبت داده شده، به قلب نيز نسبت داده شده است؛ به‌گونه‌اي‌که اين نظريه را قابل دفاع ساخته که واژۀ «قلب» بيانگر هويت و جان آدمي است.
پژوهش حاضر با تمرکز بر بيماري‌هاي کنشي قلب، اين سؤال را مطرح کرده است که در قرآن چه بيماري‌هاي کنشي به قلب نسبت داده شده است؟ نتايج به‌دست‌آمده با روش توصيفي ـ تحليلي آن است که مفاهيم متعددی، نظير تعمد (گزينش ناروا)، کسبِ نامطلوب، لهو، اثم، انکار، اباء، تقليب و اخفاء، بيانگر بيماري‌هاي قلب در بعد کنشي هستند.
در مرحلۀ نخست، تمام بيماري‌هايي که در قرآن کريم به قلب نسبت داده شده است، احصا شده، سپس با رجوع به فرهنگ لغت و دقت در قرائن موجود در آيه (مانند سياق، قرينه تقابل موجود در آيه يا قرائن منفصل در آيات ديگر و روايات تفسيري)، آن دسته از صفات که ذيل کنش و رفتار قلب، جاي مي‌گيرند شناسايي و به‌عنوان بيماري کنشي قلب، معرفي شده است.
بنابراين از مفهوم‌شناسي کلمۀ عمد و نيز قرينۀ تقابل (آلوسي، 1417ق، ج 12، ص 225) در آيۀ «أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَ لكِنْ ما تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ» مي‌توان چنين نتيجه گرفت که «عمد» يکي از عناويني است که بر کنش‌گري قلب دلالت دارد؛ زيرا بيانگر کاري است که از روي قصد و نيت و اراده فرد صورت مي‌گيرد و جديت و يقين در انجام آن کار وجود دارد و قلب با گزينش، گناه را انتخاب مي‌کند و گرفتار آسيب مي‌شود.
اين تعابير، براي رفتار به‌کار مي‌رود و اگر به قلب، «ابا» نسبت داده‌شده و به‌عنوان امري ناخوشايند توصيف شده، مي‌توان «ابا» را يکي از بيماري‌هاي کنشي قلب برشمرد.
(
, 
, 
)
