چکیده:
پژوهش حاضر با هدف دستیابی به راهبردهای یادگیری از نگاه قرآن انجام شده است. برای رسیدن به این هدف، ابتدا مفهوم راهبردهای یادگیری و دیدگاه متناظر با این راهبردها در نظریات یادگیری ـ یعنی نظریات شناخت‌گرایی ـ مطرح گردید؛ سپس با الهام از روش استنطاقی شهید صدر و در چارچوب رویکرد دانش‌آموز‌محور، به بررسی آیات و استخراج آیات ناظر به این رویکرد پرداخته شد. این پژوهش از حیث هدف کاربردی بوده و از حیث گردآوری داده‌ها توصیفی است و در پی پاسخ به این پرسش است که راهبردهای یادگیری از نگاه قرآن چیست. حاصل این تحقیق، دستیابی به هشت راهبرد است که چهار راهبرد به قرآن اختصاص دارد و در هیچ‌یک از نظریات یادگیری شناختی به آن اشاره نشده است و دربارة چهار راهبرد دیگر که در نظریات یادگیری از آن سخن به‌میان آمده، تفاوت‌هایی با دیدگاه قرآن وجود دارد. برخی از این راهبردها بین فرایند آموزشی و غیرآموزشی مشترک‌اند و برخی مختص به فرایند آموزشی‌اند. همچنین برخی از این راهبردها در تمامی مراحل رشدی انسان قابل استفاده‌اند و برخی نیز به مرحلة خاصی از رشد اختصاص دارند.
This research aims at investigating learning strategies from the Qur'anic perspective. To this end, first, the paper deals with the concept of learning strategies and the different views on them in the area of learning theories, i.e. the theories on cognitivism. Then, using Shadid Sadr's inferential method and the framework of student-centered learning, the Qur'anic verses related to this approach were investigated. The research is applied in terms of purpose. It is descriptive in terms of data collection. It seeks to investigate learning strategies form the perspective of the Quran. The results show eight strategies of which four strategies exclusively belong to the Qur'an and are not mentioned in any of the cognitive learning theories. There are some differences between the four strategies mentioned in the theories on learning and the Qur'anic view. Some of these strategies are common between educational and non-educational processes and some are special to educational processes. Moreover, some of these processes can be applied to all levels of man's development, whereas some belong to special stages of development.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر از حيث هدف کاربردي بوده و از حيث گردآوري داده‌ها توصيفي است و در بعد تفسيري، الهام‌گرفته از روش استنطاقي شهيد صدر است؛ به اين معنا که حرکت پژوهشگر، از واقعيات و نيازهاي يک حوزة مطالعاتي آغاز و تمام آيات مرتبط با اين موضوع استخراج می‌شود و غالب آنها مورد بررسي قرار می‌گیرند و دربارة آنها از قرآن سؤال شده، پاسخ دريافت مي‌شود؛ يعني گفت‌وگو و محاوره با قرآن و پرسشگري از آن، به‌صورت فعال و پويا ـ نه منفعل ـ صورت خواهد پذيرفت.
خداوند که اولين معلم انسان‌هاست، در چند جاي قرآن کريم بر همين نکته تأکيد دارد؛ ازجمله در آية 70 سورة «اسراء»، به‌دنبال گفت‌وگوهايي كه در آيات قبل با مشرکان داشت، به بيان شخصيت انسان و موهبت‌هاي الهى به او مى‌پردازد (مکارم شيرازي و همكاران، 1380، ج 12، ص 196).
بيان آيات متعدد درخصوص نصرت خداوند به پيامبران و مؤمنان و آيات متعدد ناظر به استجابت دعاي آنان اين دلگرمي را ايجاد مي‌کند که فراگيران بايد با ثبات قدم در مسير يادگيري گام بردارند و از عدم يادگيري و سختي فرايند آموزشي هيچ‌گونه نگراني نداشته باشند و هرجا دچار سختي و کندي در حرکت شدند و دستشان از اسباب مادي يادگيري خالي شد، بدانند اسبابي هم وجود دارد که مي‌توانند نور علم را بر ذهن و فکر آنان بتابانند.
با توجه به آيات مطرح‌شده در اين بخش مي‌توان اين‌گونه برداشت کرد که يکي از راهبردهاي قرآني براي فرايند يادگيري، ايجاد يک فضاي چالشي در ذهن فراگيران است.
در خصوص راهبرد الگويي نیز در نظريات يادگيري بر ارائة الگوی عملي براي کودکان تأکيد مي‌شود؛ اما قرآن به اين نکته اشاره مي‌کند که خود معلمان بايد الگو باشند.
(
, 
, 
)
