چکیده:
این پژوهش با هدف شناسایی نقش فرزندان در سلامت و تعالی خانواده در منابع اسلامی و روان شناختی با روش تحلیلی و اسنادی انجام شد. بدین منظور از آیات و روایات پیرامون واژههای مرتبط با فرزند در منابع اسلامی، مفاهیم مرتبط با آثار و فواید فرزندان استخراج گردید و از تحلیل این مفاهیم، ابعاد مختلف آثار و فواید فرزندان بر سلامت و تعالی خانواده بدست آمد و همچنین با مراجعه به منابع روان شناختی نیز آثار و فواید فرزندان استخراج شد.
یافتههای پژوهش نشان داد که نقش فرزندان را میتوان در سه بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی دسته بندی کرد. بعد فردی که به دو بخش روانی- جسمانی تقسیم میشود دارای 12 مولفه: تامین نیاز فطری مادری و پدری، لذت پدری و مادری، مایه نشاط و سلامتی، احساس دوست داشتن و دوست داشته شدن، مایه اقتدار و سربلندی والدین، احساس مثمر ثمر بودن، اجتماعی شدن والدین، رشد و تعالی شخصیت، امید به آینده، دستگیری در دوران سالخوردگی، حمایت پس از مرگ، فواید جسمانی میباشد. بعد خانوادگی نیز دارای 4 مولفه: استحکام و تداوم خانواده، پویایی خانواده، توسعه و پیشرفت خانواده، کارآمدی خانواده تقسیم میشود. بعد اجتماعی نیز دارای دو مولفه امنیتی (اقتدارملی) و اقتصادی (تولید کار و ثروت) میباشد.
خلاصه ماشینی:
بُعد فردی که به دو بخش روانی- جسمانی تقسیم می شود دارای 12 مولفه: تامین نیاز فطری مادری و پدری، لذت پدری و مادری، مایه نشاط و سلامتی، احساس دوست داشتن و دوست داشته شدن، مایه اقتدار و سربلندی والدین، احساس مثمر ثمر بودن، اجتماعی شدن والدین، رشد و تعالی شخصیت، امید به آینده، دستگیری در دوران سالخوردگی، حمایت پس از مرگ، فواید جسمانی میباشد.
اما نوآوری این مقاله ارائه طرح جامع نقش فرزندان در سلامت و تعالی خانواده در سه محور آثار و فواید فردی، خانوادگی و اجتماعی فرزندان با نگرش به منابع اسلامی و روان شناختی میباشد.
در تحقیقاتی که توسط فیلدمن (۱۹۷۱) بر روی پدر و مادران جوانی که برای اولین بار صاحب شده اند انجام شده است، نشان میدهد که لذت پدر و مادر شدن و احساس شاد نشاط از بودن با فرزند تا چه اندازه در ایجاد آرامش و آسایش زندگی زناشویی مؤثر است(همان،ص340).
تولد فرزند نیز زمینه پاسخگویی بسیاری از این نیازها از جمله نیاز به دوست داشتن و دوست داشتنی بودن را فراهم میکند؛ زیرا یکی از نیازهای فرزندان، مورد توجه بودن و دوست داشتهشدن توسط دیگران است.
این احساس رضایت موجب انس بیشتر با کسی میشود که در تأمین خواستههای درونی سهمی دارد و نقش ایفا میکند و در نتیجه با گسترش خانواده پس از تولد فرزندان، ظرفیتهای انس و الفت در زندگی افزایش مییابد(جمعی از نویسندگان،1396،ص180).
با بررسی و تحلیل محتوایی آیات و روایات و همچنین بررسی منابع روان شناختی در پژوهش حاضر، به این نتیجه رسیدیم که فرزندان آثار و فواید بسزایی در سلامت و تعالی خانواده خود ایفا میکنند.