چکیده:
وجود مضمون در شعر و ادب فارسی، مانند وجود یک شاکله اساسی در یک شرکت بزرگ می باشد. شاعران برای آنکه بتوانند اشعار خود را بسرایند، ابتدا مضمون اصلی آن را انتخاب می کنند و سپس به سرودن شعر می پردازند. میرزا محمد فرخی یزدی ملقب به تاج الشعرا شاعر و روزنامه نگار آزادی خواه و دموکرات صدر مشروطیت، سردبیر نشریات حزب کمونیست ایران از جمله روزنامه طوفان و همچنین نماینده مردم یزد در دوره هفتم مجلس شورای ملی بود. که در این مقاله به مضامین شعری این شاعر پرداخته می شود. مهم ترین ویژگی شعر فارسی از قرن نهم به بعد تا سبک معروف به هندی مضمون آفرینی است که از آن با اصطلاحات بسیار یاد کردهاند. از جمله: معنی آفرینی، نازکخیالی، نازکبینی، نازکاندیشی، نکته سنجی، نکته یابی، باریک اندیشی، نکته آفرینی، نکته گویی، خیال پردازی، خیال بافی، مضمون تراشی، مضمون سازی، مضمون یابی و غیره... ولی در هیچ فرهنگ لغتی و در هیچ جایی کسی این اصطلاحات را تعریف نکرده است، بلکه فقط به معنی لغوی آن پرداختهاند. به عبارت دیگر نگفتهاند که چه اتفاقی در زبان صورت می گیرد که مضمون آفریده می شود یا نکته و خیال نازک به وجود می آید. هدف از نگارش مقاله حاضر بررسی مضمون سازی در شعر و ادب فارسی و تحلیل مضامین شعری فرخی یزدی می باشد.