خلاصه ماشینی:
"5ـ آیا برای اعتبار داشتن احکام اخلاقی لازم است تا افعال و اعمال، اختیاری باشند؟ به بیان دیگر آیا حکم اخلاقی تنها به امور اختیاری تعلق میگیرد یا به هر امری اعم از اختیاری و جبری؟ برای مثال، آیا حکم اخلاقی میتواند به جبن که یک حالت نفسانی جبری است میتواند تعلق گرفته، بد تلقی گردد؟ 6ـ چنانچه میل به انجام کارهای خوب در انسان وجود داشته باشد، آیا در این صورت هر کاری که از این میل ناشی میشود ـ اگرچه ظاهرا کار بد باشد ـ کاری خوب محسوب میشود یا چنین نیست؟ یا برعکس اگر انسان کار به ظاهر خوبی را انجام دهد ولی با نیت و میل به کار بدی، آیا این چنین کاری بد است یا خوب؟ 7ـ آیا تمام کارهای خوب، وقتی خوباند که از این میل باطنی به کارهای خوب برخاسته باشند؟ ج ـ مسایل مربوط به اراده و انگیزه یکی از مباحث مهمی که در این بخش مطرح میشود این است که آیا عقل میتواند در مقام انگیزه و محرک قرار گیرد؟ یا آنکه صرفا راهنما و نشاندهنده خوبی و بدی اعمال و افعال است؟ به بیان دیگر، آیا عقل فقط آینه است یا آنکه هم آینه است و هم موتور؟ از نظر متعلق انگیزه انسان در فعل اخلاقی، مکاتب اخلاقی به دو دسته تقسیم میشوند: برخی خودگرا هستند و بر این نظرند که محال است که از انسان به غیر انگیزه خود دوستی، فعلی صادر شود."