چکیده:
اسلام به شکل بیسابقهای جانب زن را در مسائل مادی و اقتصادی رعایت نموده و بابرداشتن مسئولیت تامین بودجه خانوادگی از دوش زن، او را از هر نوع اجبار و الزام دراین زمینه معاف کرده و تامین هزینه و معاش خانواده را از مهمترین حقوق و تکالیفمالی زوج قرار داده است که یکی از حقوق مالی زوجه «نفقه» میباشد. اصل وجوب نفقهمسئله اجماعی است که همه فقها بر آن اتفاق نظر دارند. نفقه عبارت است از تامینآنچه که زن در زندگی زناشویی بدان احتیاج دارد؛ اعم از خوراک، پوشاک، مسکن وسایر مخارجی که برای زندگی لازم میباشد. بنابراین، یکی از اسباب نفقه زوجیتمیباشد که با عقد دائم و تمکین زوجه، بر زوج واجب میشود. مبنای حقوقی پرداختنفقه، ماده 1106 قانون مدنی و مبنای فقهی الزام مرد به پرداخت نفقه زوجه، مستند بهآیات و روایات معتبر و متعدد میباشد.
خلاصه ماشینی:
(ارشدی، بیتا، ص 42) ملاک میزان نفقه پس از مشخص شدن گستره نفقه و نحوه پرداخت آن، این سؤال مطرح میگرددکه میزان و اندازه نفقه چگونه تعیین میشود؟ آیا باید شئون و توانایی مالی مرددر نظر گرفته شود و یا لیاقت و شئون زوجه و عرف افراد همانند او؟ ماده 1107 قانون مدنی به گونهای تنظیم شده که وضعیت زن را ملاک تعییننفقه قرار داده است.
در خصوص هر یک ازمصادیق نفقه نیز همین ملاک مورد توجه میباشد؛ مثلا، اگر در منطقه و شهری کهزوجه قبلا زندگی میکرده غذای غالب، برنج میباشد و عرف محل زندگی شوهر،غذای غالب را گندم بدانند، رعایت حال زوجه و عرف محل او اقتضا میکند کهغذای مورد نیاز او از طرف زوج تهیه شود؛ زیرا خداوند متعال فرمودهاند: «و عاشروهن بالمعروف» و منظور از «عشرة به معروف» آن است که بر زن انفاق شودبه چیزی که عادتا لایق زن میباشد و این ملاک نه تنها در نوع غذا، بلکه در نوعو جنس لباس و همچنین وضعیت مسکن و سایر مصادیق نفقه نیز باید مورد توجهباشد.
(ارشدی، بیتا، ص 62) ضمانت اجرای پرداخت نفقه شوهر در زندگی ملزم به تأمین هزینههای زندگی همسر خود میباشد، اما اگر ازانجام این وظیفه امتناع کند و یا توانایی مالی برای پرداخت نفقه را نداشته باشد،زوجه چه راهحلهایی را پیش روی خود دارد؟ به عبارت دیگر، ضمانت اجرایالزام مرد به پرداخت نفقه چیست؟ پرداخت نفقه و الزام شوهر به انجام این تکلیف، هم دارای ضمانت اجرایکیفری بوده و هم از ضمانت اجرای حقوقی برخوردار است.