چکیده:
جوانمردی بدون مطالعهی ارتباط تنگاتنگ و دو سویهی آن با تصوف کامل نخواهد بود. «جوانمردی»که ریشه در فطرت پاک انسان دارد، تداعیکنندهی صفاتی چون«راستی»،«صفا»،«انصاف»، «شجاعت»،«سخاوت»،«وفاداری»،«ایثار»،«غریبنوازی»و «برآوردن نیاز نیازمندان»است.این آیین پسندیده در سیر تاریخی خود به صورتهای گوناگون جلوه نموده است و گروههای مختلفی آن را سرلوحهی زندگی و یا حرفهی خویش قرار دادهاند چنانکه در دورانی،بارزترین صورت جوانمردی را باید میان«عیاران» جستجو کرد،در دوران دیگر ورزشکاران و قهرمانان به یمن آراستگی به صفات جوانمردی،لقب«پهلوانی»یافته و جاودانه شدهاند،زمانی نیز آمیختگی جوانمردی با زهد و تصوف، خودنمایی میکند و در دورانی دیگر،پیشهوران مختلف در گرایش به این آیین پسندیده،بر یکدیگر پیشی گرفتهاند.در این میان پیوند آیین جوانمردی با آداب و اصول مورد قبول اهل طریقت و تصوف،چنان چشمگیر است که هرگونه پژوهشی در آیین
خلاصه ماشینی:
"عبد الکریم هوازن قشیری،رسالهی قشیریه،ترجمهی ابو علی حسن بن احمد عثمانی،ص 653 بینیازی از خلق و نیازمندی به حق»1 دکتر زرینکوب با تذکر اهمیت جوانمردی نزد اهل تصوف میگوید:«فتوت در نزد صوفیه و ملامیته اهمیت خاصی داشت است چنانکه بعضی از مشایخ...
ر. ک:مرتضی صراف،رسایل جوانمردان،صص 861-071 فتوت را از جمله جلوههای ولایت برمیشمرد همانگونه که حقیقت و طریقت و شریعت را نیز جلوههای دیگری از ولایت میخواند یعنی این صورتهای مختلف را در کنار هم قرار میدهد اما در توضیح این موضوع رابطهی عمودی برقرار میکند و میگوید انجام شرایط شریعت و طریقت و حقیقت،فتوت به دنبال میآورد،از جملهی اخیر چنین استنباط میشود که فتوت نزد او مرتبهای بالاتر از شریعت و طریقت و حقیقت دارد و تحقق این هر چهار است که ولایت را محقق میسازد.
»1 از مهمترین نکاتی که باید بدان توجه داشت آن است که بزرگان طریقت،بیشتر از آنکه بر شیوههای عملی جوانمردی که در میان گروههایی چون عیاران رایج بود تأکید کنند،هم خود را بر پررنگتر کردن جنبههای اخلاقی و آمیختن آن با آموزههای مذهبی و اصول طریقت متمرکز نمودند.
دکتر زرینکوب معتقد است میتوان آیین جوانمردی را ترکیب از اصول عیاری و مبادی (1)-عبد الحسین زرینکوب،ارزش میراث صوفیه،ص 171 (2)-ابو عبد الرحمان سلمی،جوانمردی و جوان مردان(کتاب الفتوه سلمی)ترجمهء دکتر قاسم انصاری،مقدمه، صص 9 و 01 صوفیه دانست.
عبد الباقی گولپینارلی،فتوت در کشورهای اسلامی،مترجم دکتر توفیق سبحانی،ص 49 اصول و آیین جوانمردی در جامعه انجام میشده است نه با انگیزه شخصی،باز هم باید اذعان کرد اصل«نامجویی»همان تفاوت چشمگیری است که میان ملامتیان و عیاران جوانمرد وجود دارد چرا که ملامتیان از هر شکل نامجویی-با هر انگیزه که انجام شود-پرهیز دارند و پایه و اساس طریق خود را بر مبارزهی با آن قرار دادهاند."