چکیده:
یکی از موضوعاتی که همواره بر سر آن بحث و مجادله بسیاری در میان صاحبنظران و تحلیلگران سیاسی وجود داشته است؛وجود یا عدم استراتژی نظامی در ایران میباشد.عموما به موازات تهدیدات علیه امنیت ملی ایران این اظهارنظرها شدت بیشتر به خود میگیرد.مجموع دیدگاههای مطرح شده در این باره را میتوان در دو گروه دستهبندی کرد.گروهی که بر وجود استراتژی نظامی برای ایران در سراسر دوره پیش و به خصوص بعد از انقلاب اسلامی تاکید ارند و در مقابل گروهی دیگر که معتقدند با گذشت یک سده از تشکیل ارتش و دولت مدرن در ایران هنوز کشور فاقد سند امنیت ملی و استراتژی نظامی مشخص میباشد. در این مقاله تلاش میشود با بررسی سیر تلاشهای ایران در خصوص تدوین استراتژی نظامی پیش و بعد از انقلاب اسلامی،استدلالهای موافق و مخالف دراین خصوص بررسی شود.
خلاصه ماشینی:
"اما از آنجا که کسب این هدف نیازمند مکملهای دیگری است در بخش سیاست دفاعی،ایران اهداف ذیل را بعد از 11 سپتامبر پیگیری کرده است: 1-رفع تهدیدات متوجه امنیت و منافع ملی از طریق تضعیف و هزینهمند ساختن سیاستهای آمریکا؛ 2-جلوگیری از فعال شدن تهدیدات بالقوه و پدید آمدن تهدیدات جدید؛ 3-ایجاد راهکارهای مناسب برای تبدیل تهدیدات به فرصتها و ایجاد عمق استراتژیک دفاعی در خارج از مرزها؛ 4-ایجاد شرایط مناسب برای مقابله منطقی با تهدیدات بالفعل(دفاع فعال)؛ 5-اتخاذ دیپلماسی فعال در قالب دیپلماسی دفاعی برای پایان بخشیدن به انزوای بین المللی کشور به همراه حضور در ترتیبات امنیتی بین المللی در قالب امنیت دسته جمعی؛ 6-ایجاد شرایط همگرایی در سطح منطقهای و بین الملل و یافتن متحدینی که در شرایط ضروری از توان همکاری با کشور برخوردار باشند؛ 7-فراهم نمودن زمینه ادغام مجدد ایران در سطح نظام بین الملل(خبیری،1382،60-59).
نتیجه با وجود آنکه کمتر اسناد و مدارکی دال بر وجود استراتژی نظامی مشخص،کارشناسی شده و هدفمند برای ایران پیش و بعد از انقلاب اسلامی در دست است؛اما خط سیر حرکت استراتژی نظامی ایران بیانگر آن است که بجز مقطع جنگ با عراق در سایر دورهها دستور کار بخشهای سیاسی و نظامی کشور بر پیگیری بازدارندگی نظامی به عنوان راهکار اساسی مقابله با تهدیدات خارجی استوار بوده است.
تجربه جنگ تحمیلی،بقای تهدید اصلی علیه امنیت ملی ایران یعنی عراق پس از پایان جنگ،ظهور طالبان در مرزهای شرقی ایران،حضور گستردهتر آمریکا در خلیج فارس پس از جنگ دوم خلیج فارس و تهدیدات این کشور به همراه متحد منطقهای خود اسرائیل علیه ایران از مهمترین عوامل پیگیری استراتژی بازدارندگی در دکترین نظامی ایران طی سالهای گذشته بودهاند."