چکیده:
آموزه «قانون طبیعی» در خلال قرن های متمادی به گونه هایی متفاوت تفسیر شده است. این آموزه مشتمل بر گستره پهناوری از نظریه هاست که از زمان تمدن یونان باستان تا عصر حاضر، در حوزه های علوم اجتماعی نقش محوری ایفا کرده است. امروزه جدیدترین و یکی از پرطرفدارترین قرائت های مربوط به قانون طبیعی، تفسیر جان فینیس از نظریه توماس آکوئیناس درباره قانون طبیعی است. به حکم این قرائت، تنها در صورتی یک عمل حکیمانه است که انگیزه انسان از انجام آن وصول به یکی از خیرهای اصیل باشد. براساس این نظریه، خیر های پایه و اصیل بشری عبارتند از: حیات مادی، دانش، مهارت در کار و تفریح، دوستی، ازدواج، عقلانیت عملی و دین. ویژگی های مشترک این خیر ها بداهت، ذاتی بودن، عدم ارتباط با یکدیگر، اهمیت یکسان و عدم ابتناءآن ها بر واقعیت است. این نوشتار بعد از توضیح مختصری درباره نظریه فینیس درباره قانون طبیعی به نقد و بررسی این نظریه بر اساس تعالیم حکمت متعالیه اسلامی می پردازد.
خلاصه ماشینی:
"جدیدترین نظریه قانون طبیعی در بوته نقد محمد حسین طالبی 1 چکیده کلید واژه ها: استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه Natural law John Finnis Thomas Aquinas Basic goods مقدمه «قانون طبیعی» در مغرب زمین، سابقهای طولانی در میان مباحث فلسفه علوم اجتماعی (فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه سیاست) دارد.
بنابر نظرگاه فینیس در نظریه قانون طبیعی، حصر خیر های اصیل در هفت عنوان حصری استقرائی است؛ با این بیان که وقتی علل انجام همه افعال عاقلانه انسانها را ریشه یابی میکنیم با یکی از این هفت مورد مواجه میشویم.
طبق آخرین آراء فینیس در تفسیر جدید او از نظریه قانون طبیعی، فهرست خیر های اصیل عبارت است از: حیات مادی، دانش، مهارت در کار و Human basic goods تفریح، دوستی، ازدواج، عقلانیت عملی 1 و دین (Finnis, 1996: 4).
وی ادعا میکند که چون آکوئیناس گفته است که اصول اولیه قانون طبیعی، مثل این اصل که "خیر را باید انجام داد و از شر باید اجتناب نمود"، اصولی بدیهی و غیر قابل برهان هستند، میتوان چنین نتیجه گرفت که آکوئیناس اعتقاد داشته است که احکام عقل عملی از احکام عقل نظری یا واقعیتها استنتاج نمیشوند(Finnis, 1980: 33-4).
اینکه میتوان این خیر های هفتگانه را با یکدیگر مقایسه نمود نشانگر این حقیقت است که نوعی ارتباط نسبت به هدف و غایتی مشترک در میان آنها وجود دارد.
نتیجه اینکه، نمیتوان گفت هیچ رابطهای میان خیر های اصیل بشری در نظریه قانون طبیعی فینیس و واقعیتها وجود ندارد."