چکیده:
هدف:هدف تحقیق حاضر،شناسایی و طبقهبندی راهکارهای اسلامی شدن دانشگاهها بر اساس دیدگاه استادان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم بوده است.روش:روش تحقیق علاوه بر تحلیل اسنادی منابع،توصیفی ازنوع پیمایشی و همبستگی است.جامعهء آماری شامل کل استادان شاغل به تدریس دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در نیمسال دوم سال تحصیلی 98-88 است که از بین آنان نمونهای به حجم 08 نفر به صورت تصادفی طبقهای انتخاب شد.ابزار جمع آوری اطلاعات،پرسشنامهای حاوی تعداد 51 راهکار به همراه یک سؤال باز پاسخ بود که از آمزمودنیها میخواست پس از مطالعهء هر راهکار،به تناسب اهمیت،از1 تا 5 نمرهگذاری کنند.اعتبار صوری پرسشنامه با نظرات مشورتی متخصصان موضوع انجام شده است.یافتهها:نشان داد از اولویتدارترین راهکارها به ترتیب میتوان به:1.به کارگیری مدیران متعهد،متدین وحساب به مبانی و ارزشهای اسلامی برایادارهء دانشگاهها؛2.بازسازی نظام فرهنگی دانشگاهها متناسب با ارزشهای اسلامی،به همراه احیای سنت بحث آزاد و ایجاد فضای سالم و امن برای طرح مباحث فرهنگی-اجتماعی و سیاسی؛3.توسعهء استقلال فکری و خودباوری علمی اندیشمندان و دانشگاهیان؛4.تجدیدنظر در معیارهای جذب و گزینش دقیق و سازمان یافتهء استادان و ارتقای بینش سیاسی و اجتماعی اعضای هیئت علمی؛5.تبین و ایجاد اجماع بر روی شاخصهای دانشگاه اسلامی بین اندیشمندان و بازسازی بنیادین نظام آموزشی و پژوهشی متناسب با ارزشهای مذهبی جامعه اشاره کرد.همچنین بین رتبهبندی استادان دروس معارف اسلامی،استادان سایر دورس دانشگاهی،علوم انسانی و علوم پایه،همبستگی معنیداری در سطح اطمینان 99 درصد(1%-a9ملاحظه نشد.نتیجهگیری،به نظر میرسد اجماع کامل بین اندیشمندان حوزههای مختلف علمی؛به خصوص استادان دورس حوزوی،استادان علوم انسانی،مدرسان علوم پایه و...اتفاق نظر در خصوص چگونگی فرایند عملیاتی شدن مسئله وجود ندارد و بسیاری از استادان هنوز به حل مسئله اعتقاد راسخ ندارند.بنابراین،مسئلهء«اسلامی شدن»باید به یک فرهنگ عمومی و تلقی«اسلامی شدن دانشگاهها»به عنوان وظیفهء انحصاری سازمان یا نهاد خاصی به یک ارزش اجتماعی مبدل شود.
Aim: The present study aims to focus on the methods of islamicization of universities based on professor''s point of view (Ghom Azad University). Method: The method used in the present research in documentary analysis of resources and survey and corelational method. The compilations of statistics are university professor of Ghom division of Azad University who are teaching in second semester of 88-89 educational year and about80 persons are randomly selected among them. To collect the data questionnaires are distributed and they were asked to rank 15 mentioned strategies. Results: The results of the study shows the following priorities in mentioned strategies: 1- Employing religious and pious professors in universities. 2- Reforming the cultural structure of universities and focus on islamic values and developing open discussion frameworks to revive political، social and cultural discussions.3- Developing university professors and scholar''s self-recognition and autonomy.4- Revising the employment criteria and promoting the social-political knowledge of members of scientific board.5- Clarifying the criteria of islamic university among scientists and basic reconstruction in research and educational system according to religious values of community.On the other hand the present paper shows no meaning full correlation in 99% certain level (a=1%) ranking professors in theology and other university courses both in human and basic sciences.Conclusion: The present paper concludes that there in not a consensus opinion among intelligentsias particularly professors in human sciences and islamicization of universities should be considered as a cultural subject in universities.
خلاصه ماشینی:
لذا شکی نیست که ترویج هر چه بیشتر آموزههای دینی و فراگیر کردن امور فرهنگی و گسترش دامنهء شمول آن و جذب و تأثیرگذاری هر چه بیشتر بر مخاطبان از مهمترین دغدغههای مجموعهها و دستاندرکاران و فعالان حوزههای فرهنگ و اندیشه به خصوص مراکز علمی و دانشگاهی است و به طور حتم یکی از عوامل آسیبزا در حوزهء شخصیت اخلاقی و ایمان مذهبی جوانان،به خصوص قشر اندیشمند و فرهیختهء دانشجو،روشهای نارکاامد و ارائهء نادرست برنامههای فرهنگی در دانشگاهها در راستای تحکیم ارزشها و باورهای فرهنگی متأثر از فلسفهء اجتماعیاست؛امری که تحت عنوان انقلاب فرهنگی ازهمان آغاز شکلگیری نظام اسلامی در سال 7531 پایهگذاری شده و با هدف اسلامی کردن دانشگاهها برای تحقق دغدغههای پیش گفته تلاش میکند تا از یک طرف،دانشگاهها را مستقل و بومی کرده و عزت و اقتدار دانشمندان را حفظ کند و از طرف دیگر،تأثیرگذاری آن بر فرهنگ و روشهای زندگی را بر مبنای فرهنگ واقعی و اصیل اسلامی-ایرانی از طریق ابزارهای در اختیار خود(دانش و الگوهای رفتاری مدیران،استادان، کارکنان و مخاطبان)درونزا کنند تا در فرایند اجتماعی شدن،در خدمت تربیت انسانهای سالم،ماهر، متخصص،توانمند و بومی شده باشند و برای توسعهء پایدار و همه جانبهء جامعه تلاش کند.
5. از راهکارهای دیگر برای اسلامی شدن دانشگاهها به ترتیب اهمیت میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: الف)تبیین و ایجاد اجماع بر روی شاخصهای یک دانشگاه اسلامی بین اندیشمندان حوزههای مختلف؛ ب)بازسازی بنیادین نظام آموزشی و پژوهشی مناسب با ارزشهای مذهبی جامعه؛ ج)تدوین متون برنامههای درسی بر اساس مبانی دینی به ویژه در علوم انسانی؛ د)ارتقای بینش سیاسی-اجتماعی دانشجویان؛ هـ)تعامل عملی نخبگان حوزه و دانشگاه در راستای طراحی زیرساختهای لازم؛ و)بومیسازی علوم انسانی در دانشگاهها؛ ز)تفکیک جنسیتی دانشگاهها و دانشجویان؛ ح)الزامی شدن رعایت موازین اسلامی و حمایت از ارزشهای معنوی در دانشگاهها؛ ط)افزایش واحدهای درسی مربوط به معارف اسلامی در دانشگاهها.