چکیده:
چنانچه پادشاهی شیرین و ماریه را نادیده بگیریم،از میان چند پادشاهی که در آثار نظامی مطرح شده‌اند،حداقل دو تن از آن‌ها زن هستند که با وجود این‌که به دلیل تازگی و نادری مطلب،اهمیت فراوانی دارد تاکنون مورد توجه محققان واقع نشده است. در این مقاله برای نخستین بار به بررسی و تحلیل پادشاهی زنان در اشعار نظامی پرداخته شده و سعی شده زمینه‌ی تاریخی و فکری این امر به صورت کوتاه بیان شود و هدف اصلی حکیم نظامی در ساخت و پرداخت شاه زنان آثارش مشخص گردد. در بخش اصلی مقاله،نخست شیوه‌ی زندگی و فرمانروایی نوشابه در شرفنامه،همراه با بیان ویژگی‌های شخصیتی و حکمرانی او مورد بررسی قرار گرفته و سپس شیوه‌ی زندگی و ویژگی‌های فرمانروایی و شخصیت مهین بانو مورد بحث واقع شده است.در پایان تبیین شده است که نظامی به عنوان اندیشمندی حکیم،به چه دلیل طرح و شرح پادشاهی دو زن را در اشعار خویش گنجانده است.
خلاصه ماشینی:
"مگر کسی که این همه کشورها و سرزمین‌ها را گشوده است،به جای غذاهای معمول می‌تواند زر و جواهرات گرانبها بخورد؟به همین دلیل دستور داد سفره‌ی بزرگی بیفکنند و در آن انواع غذاها و خوردنی‌ها قرار دهند و جداگانه برای اسکندر سفره‌ای زرین بگسترند و در آن جام‌ها و ظرف‌های بلورین آکنده از جواهرات قرار دهند: یکی از زر و دیگر از لعل پر سه دیگر ز یاقوت و چارم ز در (همان،392) و: به شه گفت نوشابه بگشای دست بخور زین خورش‌ها که در پیش هست (همان،392) اسکندر حیرت‌زده پرسید که مگر انسان می‌تواند سنگ بخورد؟و نوشابه پاسخ داد: به چیزی چه باید سرافراختن که نتوان از او طعمه‌ای ساختن چو ناخوردنی آمد این سفله سنگ در او سفلگانه چه آریم چنگ؟ (همان،492) اسکندر ابتدا به نوشابه پاسخ داد که تو خود نیز به این بیماری گرفتاری و همین‌ها که پیش من نهادی،تو خود گردآورده‌ای و سپس اقرار کرد که سخن‌های نوشابه درست است: و لیکن چو می‌بینم از رای خویش سخن‌های تو هست بر جای خویش هزار آفرین بر زن خوب‌رای که ما را به مردی شود رهنمای ز پند تو ای بانوی پیش‌بین زدم سکه‌ی زر چو زر بر زمین (همان،592) پس از تنبه اسکندر،نوشابه دستور داد تا غذاهای گوناگون بیاورند،و برای اطمینان اسکندر از سلامت غذاها،نخست از همه‌ی آن‌ها چشید و با احترام فراوان با او رفتار کرد.
دلش می‌داد تا فرمان پذیرد قوی‌دل گردد و درمان پذیرد نوازش‌های بی‌اندازه کردش همان عهد نخستین تازه کردش همان هفتاد لعبت را بدو داد که تا بازی کند با لعبتان شاد و شیرین پس از بازگشت همراه با دختران: همان لهو و نشاط اندازه کردند همان بازار پیشین تازه کردند (همان،211) از سوی دیگر،نباید از نظر دور داشت که:«شخصیت شیرین آن‌چنان محکم است که به او نه به دید دختری سبکسر و فراری نگریسته می‌شود و نه همچون معشوقه‌ای هوس‌باز»(حسین‌زاده،3831:89) در حقیقت این بخش از ماجرا،حکایت از دانایی و درایت شگفت‌انگیز نظامی دارد و شیوه‌ی رفتاری که به مهین بانو نسبت داده است،در حقیقت کلاس آموزشی است که او برای همه‌ی خوانندگان خسرو و شیرین ترتیب داده است."
(
, 
, 
)
