بافت های فرسوده شهری، مکان های جرم خیز : تأثیر بافت فرسوده پیرامون حرم رضوی بر وقوع جرم مقاله

تحقیقات نشان رضوی (ثامن) نشان می دهد که منطقه مذکور به لحاظ فراوانی وقوع بسیاری از جرایم به نسبت جمعیت، رتبه اول یا دوم شهر مشهد را به خود اختصاص داده است. همچنین بالابودن شدت محکومیت در احکام قضایی برای مجرمان این بافت (در دو مجازات رایج حبس و شلاق) به نسبت مجرمان سایر نواحی، حاکی از شدت بزه ارتکابی در این بافت است. با تقسیم ویژگی های اصلی بافت فرسوده ثامن به سه دسته کالبدی، جمعیتی و اجتماعی، و با تکیه بر نظریات ارائه شده درباره انحرافات اجتماعی و رابطه جرم و مکان، می توان علل بالابودن میزان جرم در این بافت را تبیین کرد. به لحاظ کالبدی: ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری املاک فرصت فیزیکی مناسب برای ارتکاب جرم و نیز کاهش امکان کنترل رسمی را فراهم می کند. به لحاظ جمعیتی: ورود و خروج میلیون ها زایر در سال، مهاجرت ساکنان اصیل و جایگزینی گروه های ناهمگون اجتماعی و افزایش نسبت سال خوردگان، به کاهش امکان کنترل غیر رسمی و افزایش جرم می انجامد. همچنین به لحاظ اجتماعی: فقر و احساس محرومیت نسبی و نیز پیدایش گروه های کجرو در این بافت، از طریق رضایت بخش شدن کجروی و افزایش تماس های انحرافی به عضویت افراد بافت در گروه های کجرو و افزایش جرم منجر می شود.

"بررسی وقوع جرایم در بافت فرسودۀ اطرافحرم رضوی(ثامن)نشان می‌دهد که منطقۀ مذکور به لحاظ فراوانی وقوع بسیاری ازجرایم به نسبت جمعیت،رتبۀ اول یا دوم شهر مشهد را به خود اختصاص داده است. نکتۀ قابل توجه این است که میزان و نوع جرایم و انحرافات اجتماعی درمناطق مختلف شهری متفاوت است؛چرا که«جرم دارای ظرف مکانی و زمانی منحصربه‌فردیاست که باعث می‌شود رفتار مجرمانه در واحد مکان،توزیع فضایی یکسانی نداشته باشد. Situational Crime Prevention(SCP) انگلستان به‌دست دانشمندانی چون کلارک و مایهیو با تأکیدبر کاهش فرصت‌ها برای وقوع جرم ازطریق بهبود طراحی و مدیریت محیط وضع شد که بر اساس آن،انسان عقلانی است و با محاسبۀخطرات و مزایای هر عمل،مجموعه‌ای از رفتارها را ترجیح می‌دهد. در این پژوهش نیز برای دستیابی به داده‌های کمی برای توصیف میزان جرم و آسیب‌هایاجتماعی در بافت‌فرسودۀ اطراف حرم رضوی و مقایسۀ آن با سایر مناطق شهر مشهد،از داده‌های ازپیش موجود در دو منبع«گزارش عملکردی دادگاه‌های عمومی و انقلاب شهرستان مشهد از تاریخ1387/01/01 تا 1388/10/24»و همچنین«طرح پژوهشی آمایش فرهنگی اجتماعی شهر مشهد1386»استفاده شده است. نسبت جمعیت بالای 60 سال به کل جمعیت(به تصویر صفحه مراجعه شود)منبع:سرشماری 1385،مرکز آمار ایران رخ جرایم و آسیب‌های اجتماعی در بافت پس از آشنای مختصر با ویژگی‌های بافت فرسودۀ اطراف حرم رضوی(ثامن)،در ادامه به آمارآسیب‌های اجتماعی در این منطقه و مقایسۀ آن با سایر مناطق شهر مشهد اشاره می‌شود. پس توجه به این نکته مهم است کهاگرچه جمعیت منطقۀ استحفاظی ثامن کمتر از حوزه‌های سایر شعب است،میزان وقوعجرم در این منطقه در جرایم نگهداری نوار و سی‌دی مبتذل و مزاحمت برای بانوان واطفال،در رتبۀ اول و در جرایم اعتیاد به مواد مخدر،نگهداری و مالکیت مواد مخدر وسرقت مستوجب تعزیر در رتبۀ دوم شهر مشهد قرار دارد."