چکیده:
با توجه به اینکه جذابیت آثار هنری اغلب ناشی از کیفیت ساختاری آثار است و این ساختار اثر است که می تواند با نوع کارکرد خود چه زبانی و چه بیانی و زیباشناختی در میان دیگر آثار ادبی به برجستگی رسیده و به عنوان یک اثر ادبی در میان یک ملت مطرح شود؛ در این میان شعر نظامی به دلیل نوع کارکرد زبانی و بیانی و با در نظر گرفتن این مساله که بسیاری از زیباییها و جذابیت های آثار نظامی به شکل و فرم آنها مربوط می شود و شعر و نظم در کلام نظامی در همسویی کامل قرار دارند، ما را بر آن داشت تا شعر این شاعر بی بدیل ادب فارسی را از جنبه های مختلف زبانی، بیانی، و زیبا شناختی و آشنازدایی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم و نمونه هایی از موارد ساختارگرایی در اشعار نظامی (خسرو و شیرین و لیلی و مجنون) را بررسی کنیم، باشد که در معرفی این شاعر زبان دان و مسلط به امور زبانی، موثر و مفید واقع شود.
در تحلیل حاضر، شعر نظامی از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است که به شرح زیر می باشد:
الف) از لحاظ واژگانی (واژه گزینی، بازی با واژه، تناسب و تقابل واژگانی)
ب) توان واژگانی (در سه مقوله جناس، سجع، تکرار و انواع آنها)
ج) توازن نحوی (در دو محور همنشین سازی نقشی و جانشینی سازی نقشی)
د) توازن آوایی (توازن واجی، هجایی و بالاتر)
ر) برجسته سازی (در دو بخش قاعده کاهی (هنجارگریزی) و قاعده افزایی (وزن، قافیه و ردیف))
خلاصه ماشینی:
"بررسی و تحلیل ساختاری شعر نظامی دکتر عبد الرضا سیف دانشیار دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران سید محمود رضا غیبی دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران (ص 81 الی 101) چکیده: با توجه به اینکه جذابیت آثار هنری اغلب ناشی از کیفیت ساختاری آثار است و این ساختار اثر است که میتواند با نوع کارکرد خود چه زبانی و چه بیانی و زیباشناختی در میان دیگر آثار ادبی به برجستگی رسیده و به عنوان یک اثر ادبی در میان یک ملت مطرح شود؛در این میان شعر نظامی به دلیل نوع کارکرد زبانی و بیانی و با در نظر گرفتن این مسئله که بسیاری از زیباییها و جذابیتهای آثار نظامی به شکل و فرم آنها مربوط میشوند و شعر و نظم در کلام نظامی در همسویی کامل قرار دارند،ما را بر آن داشت تا شعر این شاعر بیبدیل ادب فارسی را از جنبههای مختلف زبانی،بیانی و زیباشناختی و آشناییزدایی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم و نمونههایی از موارد ساختارگرایی در اشعار نظامی (خسرو و شیرین و لیلی و مجنون)را بررسی کنیم،باشد که در معرفی این شاعر زباندان و مسلط به امور زبانی،مؤثر و مفید واقع شود."