چکیده:
این مقاله برنقش و تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و فناوری در کارکردهای کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی تأکید میورزد. در این بررسی ضمن طرح پیش بینیهای گوناگون صاحبنظران علوم کتابداری و اطلاعرسانی در مورد آینده کتابخانهها به نقد برخی از نظرات آنها پرداخته شده است. در ادامه موضوع اصلی مورد بررسی در دو مقوله به شرح زیر آورده شده:1) وظیفه کتابخانه در برابر تغییرات و تحولات امروز و آینده: این وظیفه در کارکردهایی مانند کارکرد تحقیق, کارکرد اطلاعرسانی و کارکرد آموزش تعریف شده است.2) خدمات کتابخانهها در آینده: در این بخش تاکید گردیده که در آینده خدمات کتابخانه با عمق و کیفیت بهتر ارائه خواهد شد و در واقع خدمات کاربرمدارتر, تخصصیتر و سفارشیتر خواهد شد. در خاتمه به چهارچوبها و ملزومات و عوامل دخیل در امر برنامه ریزی و آینده نگری برای کتابخانهها با توجه به نظرات و تحولات جدید پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"برای درک شرایط ضرورت دارد که کتابخانهها پیوسته نقدانه به حوزه کتابداری و اطلاعرسانی را توجه کنند و با شناسایی وظایف جدید خود آینده را با تغییرات ممکن پیش بینی و به ارائه خدمات جدید با توجه به نیاز اطلاعاتی استفادهکنندگان بپردازند.
برای اینکه چه امروز و چه در آینده کتابخانهها در تحقق هدف اصلی خود یعنی "دسترسی به اطلاعات" موفق شوند، لازم است از هماکنون با بهکارگیری ابزارهای اطلاعرسانی و فراهم نمودن بستر و ساختار اطلاعرسانی مناسب به توسعه وتقویت خود در این زمینه بپردازند ( فتاحی 1383).
چارچوبها و ملزومات نظری برای همخوانسازی کارکردها و خدمات کتابخانهها با شرایط جدید را به شرح زیر خلاصه کرده است: ـ استفاده از رویکرد منطقی برای بررسی تحولات و شرایط جدید ـ بازخوردگیری پیوسته از جامعه برای درک نیازهای آن ( رویکرد کاربرمدار) ـ تعامل نزدیک و مثبت با حرفههای مرتبط ـ استفاده از یافتههای پژوهشی حوزههای مرتبط ـ انجام مطالعات آینده نگر به منظور درک روند فرآیندهای آتی ـ توجه خاص به اصول ارزشمند کتابداری و اطلاعرسانی در آینده کتابخانهها با طیف وسیعی از استفادهکنندگان با نیازهای اطلاعاتی متنوع روبهرو خواهند بود.
در همین راستا، لاین[12] (1993) در مقاله خود با عنوان " کتابخانهها خدمات اطلاعرسانی در 25 سال آینده " به عوامل تأثیرگذار مانند افزایش اوقات فراغت در سالهای آتی، رشد نرخ جمعیت، ارتقای سطح تحصیلات، گرایش به فراگیری مستقل و کاهش آموزش مستقیم، امکان استفاده کاربران از ماشینهای مترجم و متکیشدن بخش خصوصی با بهکارگیری اطلاعات و پرداخت هزینه استفاده از اطلاعات و بهرهگیری بسیار از رایانه اشاره میکند و این عوامل را سبب افزایش تقاضا برای انواع اطلاعات میداند."