چکیده:
سازمان فضایی هر ناحیه، از طریق پویایی شبکه ی سکونتگاهی آن تکامل می یابد، که البته روند شکل گیری شبکه ی سکونتگاهی متاثر از محیط طبیعی، ساختار اجتماعی و اقتصادی و رویدادهای سیاسی و تاریخی است. در شهرستان تالش، محیط طبیعی و ساختار اجتماعی و اقتصادی این ناحیه زندگی یکجانشینی به ویژه شهر نشینی را به تاخیر انداخته بود. نبود راههای ارتباطی مناسب بین واحد های انسانی ناحیه،یکی از مهمترین موانع یکپارچگی فضایی ناحیه به شمار می رفت. به همین دلیل، شبکه ی سکونتگاهی نوپای تالش در پیرامون جاده ای شکل گرفته است که در خلال جنگ جهانی دوم احداث شد و سراسرحوزه های انسانی ناحیه را در امتداد طولی ناحیه به یکدیگر متصل ساخت. بدین ترتیب، نخستین شهر واقعی ناحیه و به دنبال آن بازارهای روستایی در گره گاههای این جاده و حوضه ی رودها (که هریک واحدی انسانی را در خود جای داده بودند) شکل گرفت. بازارهای روستایی با توجه به جمعیت حوزه ی نفوذ شان، گسترش یافته و آنهایی که از موقعیت جغرافیایی و کارکرد کارآمدی برخوردار بودند، به شهرهای کوچک تبدیل شدند. در نتیجه نظامی سلسله مراتبی از مکان های مرکزی به وجود آمد که شبکه سکونتگاهی و سازمان فضایی ناحیه را شکل بخشید. اما از سویی تمرکز جمعیت و فعالیت های اقتصادی، به صورت نامتوازنی در حاشیه ی جاده ی مزبور متمرکز گردید که عدم تعادل فضایی ناحیه را به دنبال دارد. به همین علت، پیش از تحولات خودجوش آینده، هدایت و برنامه ریزی توسعه درمراکز بازاری و روستا- شهرهای ناحیه، امری ضروری به نظر می رسد. مطالعه ی روند تحولات شبکه ی سکونتگاهی تالش با استفاده از منابع تاریخی و بررسی تحولات اخیر، از طریق روش های میدانی و اطلاعات و داده های سازمان های محلی به بهترین شکل گویای این واقعیت مکانی و فضایی است.
خلاصه ماشینی:
مشخصات و تحولات بازارهای روستایی شکل گرفته در حوضه ی رودهای تالش جمعیت بازار روستایی جمعیت دیگر آبادیهای حوزه 1345 1375 1385 1345 1375 1385 ویزنه 13/46 280/95 7 434 1885 2290 775 1651 1898 5/3 1/8 لمیر 87/75 241/85 24 232 626 663 2296 2270 4352 3/5 0/5 خلج لر 16/65 318 2 117 327 541 322 758 918 3/6 4/6 چوبر 79/83 435/95 22 484 1119 1595 3257 5474 4998 2/9 3/2 حویق 131/21 483/07 19 378 806 1146 1423 1899 6182 2/6 3/2 هرندان 18/26 266/17 4 667 1794 1571 437 593 748 3/5 -1/2 شیرآباد 125/56 367 5 80 535 396 1164 2170 2434 7 -2/7 خطبه سرا 128/74 543/3 23 375 808 990 3795 6819 7849 2/7 1/8 لیسار 218/84 1530 37 370 1305 8917 6861 11246 10203 4/5 18/9 جوکندان 49/16 532/2 13 324 1108 2231 3933 68192 5665 4/4 6/5 بازاراسالم ناوپایین خلیف آباد 287/1 2633/9 153417 513221185 21699673402 353622894816 437131512940 895173105681 1222875926928 4/64/710 4/583/2 خاله سرا٥٧ 89/64 889/4 6 1227 2442 2305 1016 2446 3143 5/3 -0/5 مأخذ: داده های اداری آبیاری تالش و سازمان جهاد کشاورزی تالش در ١٣٨٤ شکل گیری مراکز خرده نواحی و مراکز محلی از بازارهای روستایی بازارهـای روسـتایی بـا توجـه بـه جمعیـت و وسـعت حـوزه ی نفوذشـان ، از سـطوح کـارکردی متفـاوتی برخوردارند.