چکیده:
هدف از این مقاله ارزیابی توسعه بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران از طریق تحلیل وضعیت شرکتهای صنعت فناوری اطلاعات کشور است. نخست بستر ساختاری و نهادی توسعه فناوری اطلاعات در ایران به اجمال مورد ارزیابی قرار می گیرد و سپس وضعیت کنونی بخش فناوری اطلاعات شامل تولید نرم افزار و سخت افزار به تصویر کشیده می شود. در بخشی دیگر، نتایج مصاحبه های نیمه ساختارمند با 30 شرکت که در زیربخشهای مختلف فناوری اطلاعات کشور فعالیت می کنند تحلیل می شوند و امکان برخی نتیجه گیریهای کلی را فراهم می آورند. مقاله در کل نشان می دهد که از طریق طرح تکفا و دیگر برنامه های دولت تسهیلات قابل ملاحظه ای به این بخش عرضه شده است و رشد سریع شرکتهای خصوصی در بازاری که به نوعی انحصاری است نشان گر قابلیت گسترش و رشد در این بخش است. در عین حال، بخش فناوری اطلاعات کشور همچنان توسعه نیافته باقی مانده است. ضعف قوانین مرتبط با حقوق معنوی موجب کاهش انگیزه ها در تولید نرم افزار گشته، در حالی که بازار ایران طی سالهای اخیر مملو از بسته های نرم افزاری ارزان و غیر اصل شده است. همچنین، موانع پیش روی واردات سخت افزار کمتر بر ارتقای تولید داخلی و بیشتر بر گسترش کالاهای قاچاق تاثیر گذاشته است. هرچند تحریمهای بین المللی در توسعه نیافتگی بخش بی تاثیر نبوده اند، لیکن سیاستگذاری بخش عمومی بر پایه تزریق پول هم مشوق ارتقای کیفی بخش نبوده است. این در حالی است که نیاز توسعه این بخش، به تشکیل و ارتقای شبکه های توانایی افزا در تعامل با بازارهای بین المللی مربوط می شود. این امر خود مستلزم محیطی است که درآن به پرورش تواناییهای فناوری و مدیریتی، بهبود کارایی، و ارتقای کیفیت جهت رقابت در بازارهای بین المللی پرداخته شود. ایران در حال حاضر قابلیت رقابت در تولید سخت افزارهای صادراتی را ندارد، اما در صورت به وجود آمدن فضای سیاستگذاری مساعد و شبکه توانایی افزای مورد نظر، با توجه به سطح مطلوب نیروی انسانی کشور در زمینه های مرتبط، می توان ورود جدیتر و شتابان بنگاههای نرم افزار کشور را به بازارهای بین المللی متصور شد.
In this article، we probe the issue of information and communication technology development in Iran in recent years by focusing on the country’s information and communication technology firms. We first provide an overview of the structural and institutional context of information technology development in the country. We then turn to a discussion of the current status of the information technology sector، including software and hardware production. In the last section before our concluding remarks we analyze the results of semi-structured interviews carried out with 30 companies in the sector representing various information technology sub-sectors. We generally conclude that despite public sector institutional and financial support as well as the existence of import barriers on the one hand and the recent numerical growth of information technology companies in recent years on the other، the sector remains underdeveloped. In particular، international sanctions against Iran have precluded the establishment of necessary international links while public sector financial support has not been provided in a capability-enhancing environment. Furthermore، the weakness of intellectual property rights has prevented the growth of the software industry whereas inexpensive and illegal foreign software have flooded the market. Also، formal hardware import barriers have resulted in the proliferation of illegal imports. Leveraging Iran’s significant pool of graduates in information and communication technology، we propose a change in the policy environment toward creating a capability-enhancing environment that gives attention to fostering technological and managerial capabilities، efficiency، and quality. Although Iran has a long way before it can export its hardware products، given such an environment، it is possible for Iranian firms to rapidly enhance their presence in the international software market.
خلاصه ماشینی:
"البته شورای عالی انفورماتیک همچنان نقش مهم خود را در رتبه بندی شرکتهای فناوری اطلاعات ایفا می کند که این امر همان گونه که ذکر شد پیش شرط دست یافتن شرکتها به قراردادهای دولتی است (شورای عالی اطلاع رسانی ۱۳۸۴، تکفا ۱۳۸۴).
در پایگاه داده ای شورای عالی انفورماتیک (۱۳۸۳) رقم کارکنان فعال شرکتهای نرم افزاری رتبه بندی شده در سال ۱۳۸۳ معادل ۸۹۳۰ نفر برآورد شده است که نشان گر رشدی حدود ۳۰ ١ (گزارش فناوری اطلاعات ایران ، ۲۰۰۳) درصد نسبت به سال ۱۳۷۷ است .
همچنین طبق آمار انجمن شرکتهای اینترنتی ایران (۱۳۸۴) بیش از ۴۰۰ شرکت در سال ۱۳۸۴ در زمینة شبکه فعالیت می کرده اند (لازم به توجه است که بسیاری از این شرکتها در زمینه های دیگر هم فعال بوده اند).
گفتنی است که به علت نبود فناوری لازم برای تولید، افزون بر مونتاژ محدود قطعات مختلف سخت افزاری ، فقط قطعات دارای فناوری سطح پایین در داخل ایران تولید می شود به علت مشکلات موجود در اطلاعات مربوط به واحدهای تولیدی و نیز احتمالا اطلاعات نادرستی که شرکتها به عمد در بارة فعالیتهایشان اعلام می کنند، ارایة داده های دقیق در بارة این بخش دشوار است .
همچنین طبق گزارش نیروی انتظامی بیش ترین حجم کالاهای توقیف شده در سال ۱۳۸۲ از آن قطعات سخت افزاری بوده است (از میان ۹ کالای قاچاق ، قطعات سخت افزاری بالاترین ارزش را در بازار داشته اند) (شرق ارزیابی آماری ۳۰ شرکت فناوری اطلاعات شی ة و انتخاب برای انتخاب ۳۰ شرکت جهت مصاحبه های نیمه ساختارمند می توانستیم از فهرستهای شرکتهای وابسته به شورای عالی انفورماتیک یا انجمن شرکتهای انفورماتیک ایران بهره گیریم ."