انتخاب سبد سهام با کمک مدل مارتل و زاراس و رویکرد تلفیقی تصمیم گیری چندشاخصه و خوشه بندی: مورد بررسی صنعت دارو مقالة

در طی سالیان اخیر بازار سرمایه یکی از بخش‌های جذاب و روبه‌رشد سرمایه‌گذاری و سود‌آوری بوده است. اما به‌واسطه تعدد و پیچیدگی‌ فاکتور‌ها و روش‌های تصمیم‌سازی در این حوزه، اتخاذ رویکردی علمی درخصوص گزینش سبد سهام گاه با مشکلاتی مواجه بوده ‌است. این پژوهش بر آن است تا راه‌کاری نوین مبتنی بر ادبیات تصمیم‌گیری چندشاخصه و خوشه‌بندی به‌منظور گزینش سبد سهام ارائه دهد. نتایج پژوهش گویای آن است که پنج شاخص اصلی (شاخص‌های اهرمی، نسبت کارایی، نسبت ارزش بازار، نسبت نقدینگی و نسبت کارایی) و 24 شاخص فرعی شناسایی در گزینش سبد سهام دخیل هستند. ابزار تحلیل تصمیم‌گیری چندشاخصه و خوشه‌بندی، و مورد بررسی، شرکت‌های صنعت دارو‌سازی موجود در بورس بوده‌اند. نتایج خوشه‌بندی شرکت‌ها در حالت بهینه، آن‌ها را به دو خوشه طبقه‌بندی می‌کند و درنهایت شرکت‌های خوشه برتر با کمک مدل مارتل و زاراس رتبه‌بندی می‌شوند. براساس نتایج ، شرکت البرز دارو با توجه به امتیاز بالایی که در معیارهای ارزش بازار و نسبت‌های فعالیت به دست آورد، برترین شرکت داروسازی انتخاب شد؛ پس از آن نیز به‌ترتیب شرکت‌ داملران در رتبه دوم و داروسازی اکسیر و رامک در جایگاه سوم قرار گرفتند. ابزار فوق با حذف قسمت چشمگیری از نمونه بررسی‌شده کمک شایانی به طبقه‌بندی و رتبه‌بندی شرکت‌های برتر می‌کند. با این وجود، پیشنهاد می‌شود در کنار روش کمی از روش‌های کیفی نیز بهره‌گیری شود.

"هدف از انجام این تحقیق علاوه‌بر رتبه‌بندی و شناسایی مهم‌ترین شاخص‌ها و معیارهای مالی در شرکت‌ها، رتبه‌بندی شرکت‌های داروسازی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران از تاریخ 29/12/85 تا 29/12/90 می‌باشد که به‌این‌منظور، از یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره تلفیقی با تحلیل خوشه‌ای k میانگین استفاده شده و سپس با کمک مدل مارتل و زاراس شرکت‌های داخل خوشۀ اول رتبه‌بندی شده است. پی‌نوشت 1 Ballestero 2 WU & Colwell 3 Diakoulaki 4 Siskos 5 Samaras 6 Triantaphyllou & Evans 7 Chiadamrong 8 Chuu 9 Huang & Chang 10 Martel & Zaras 11 Nowak 12 First Stochastic Dominance 13 Second Stochastic Dominance 14 Third Stochastic Dominance 15 You & lee 16 Silhouette Diagram 17 Capital budgeting 18 DSS: Decision Support System 19 ANP: Analytical Network Process پیوست: جدول پیوست. شاخص‌های مالی، نسبت‌های سودآوری نسبت های سودآوری نوع معیار گردش حقوق صاحبان سهام (درصد) بازده سهام‌داران عادی ROE (درصد) بازده مجموع دارایی‌ها ROA حاشیه سود خالص (درصد) حاشیه سود ناخالص (درصد) (+) (+) (+) (+) (+) نام شرکت 25/289 83/57 25/26 99/19 88/32 البرز دارو 52/279 01/59 1/20 11/21 84/36 ایران دارو 25/147 6/59 03/28 47/40 56/51 پارس دارو 23/41 75/40 87/30 85/98 100 داروپخش 72/212 75/29 63/11 99/13 8/29 داروسازی ابوریحان 96/141 13/58 77/31 95/40 47 داروسازی اسوه 27/386 9/56 06/14 73/14 32/30 داروسازی اکسیر 19/242 43/30 13/10 57/12 67/29 داروسازی امین 66/216 37/51 01/24 71/23 98/24 داروسازی جابربن حیان 48/324 69/51 81/11 93/15 12/34 داروسازی داملران 53/391 6/71 25 29/18 67/26 داروسازی دکتر عبیدی 53/391 6/71 25 29/18 67/26 داروسازی زهراوی 14/40 75/37 92/25 06/94 100 داروسازی سبحان 19/156 92/47 55/20 68/30 49/33 داروسازی فارابی 57/200 05/48 93/18 96/23 68/28 داروسازی کوثر 88/192 23/27 23/9 12/14 82/24 داروسازی لقمان 4/200 01/64 1/19 94/31 45/30 رازک 49/135 73/41 31/26 8/30 68/40 روز دارو 15/17 64/15 75/12 21/91 100 سرمایه گذاری البرز 13/302 44/33 02/5 07/11 41/9 سینادارو 63/208 38/40 47/14 35/19 88/41 فراورده های تزریقی 9/274 52/45 91/11 56/16 81/35 کارخانجات داروپخش 32/136 3/49 35/28 16/36 17/36 کیمی دارو 95/200 8/51 54/17 78/25 72/33 مواد اولیه داروپخش 0144/0 0049/0 0085/0 0263/0 0149/0 وزن ها"