خلاصة:
چینش صحیح واژگان درکنار یکدیگر و ارتباط میان آنها که می بایست مطابق با قواعد خاص هر زبان صورت گیرد، یک عبارت زبانی منسجم را شکل می دهد. در نظریه ظرفیت(تنییر 1959)، این قواعد براساس مرکزیت فعل و رابطه میان آن و سازههای درون جمله تعریف میشوند. از سوی دیگر درک بهتر یک پارهگفت زبانی منسجم، بر مبنای نظریهی معناشناسی قالب(فیلمور 1976)، با تداعی یک قالب خاص برای هر عبارت زبانی و در نظر گرفتن ارتباط معنایی میان عناصر تشکیل دهندهی جمله حاصل میگردد. اهمیت بررسی مقابلهای ظرفیت نحوی و معنایی افعال زبانهای گوناگون در چارچوبهای مطرح شده وکارآیی آن در حوزههای مختلف از جمله ترجمه دستی و ماشینی، پردازش زبان طبیعی و همچنین آموزش زبان، ما را بر آن داشت تا بر تدوین واژهنامهی تقابلی ظرفیت افعال فارسی-انگلیسی(PEVV) همت گماریم. در مقالهی حاضر قصد داریم شیوهی تدوین این واژهنامه و اجزای تشکیل دهندهی آن را با تمرکز بر برخی افعال قالب «پر کردن» نشان دهیم و بدین وسیله تغییرات ظرفیت آنها را به تصویر کشیم.
The correct word order and relation between them form a coherent utterance. This is possible according to certain rules in valency Theory (Tesniere 1959) which are based on the centrality of the verb and the relationship between the verb and the constituents within the sentence. On the other hand, the better understanding of a coherent utterance which is based on the Frame Semantic Theory (Fillmore 1976) associates with a specific frame for each linguistic expression and the relation between constituent elements of a sentence. The significance of contrastive analysis of syntactic and semantic valency of verbs in various languages in the proposed frames as well as its application in the fields such as manual and machine translation, natural language processing and language teaching motivated us to develop a Persian- English verb valency (PEVV) dictionary. The present study provides the satges of developing this dictionary and its component by concentrating on some verbs of "Filling Frame" and shows how the valency of Persian verbs and their English equivalence differ.
ملخص الجهاز:
در این برنامه کـه بـر مبنـای نظریـۀ ظرفیـت لوسین تنی یر٥(١٩٥٩) و نظریۀ معناشناسی قالب فیلمور(١٩٧٦) صورت گرفته ، تا کنون ظرفیت نحوی و معنایی ١٠٤ فعل فارسی و معادل انگلیسی آنها به صورت مقابله ای بررسی شده است .
١-٢- مطالعات داخلی در زمینۀ تدوین واژهنامۀ تقابلی ظرفیت در زبان فارسی کار چندانی صورت نگرفته است و برنامۀ معرفی شده در مقالۀ حاضر (PEVV) نخستین تلاش برای ارائۀ واژهنامۀ تقابلی ظرفیـت افعال فارسی و معادل انگلیسی آنها به شمار می رود که افزون بر دو زبانه بودن، ظرفیت نحوی و معنایی افعال را همزمان مد نظر قرار می دهد.
این مطالعات که تنها ظرفیت نحوی واژگان فارسی را بررسی کردهاند، بعـدها توسـط طبیب زاده (١٣٨٥) ادامه یافت و سرانجام بعد از مدتها، با همت گروه پژوهشی دادگان، پیکرۀ وابستگی نحوی در سال (١٣٩٠) عرضه شد، در این پیکره که حاوی ٣٠٠٠٠ جملۀ برچـسب خورده شامل اطلاعات نحوی و صرفی واژگان، انواع افعال فارسی از جمله فعل ساده، مرکـب ، پیشوندی و عبارات فعلی و ظرفیت آنها مشخص شده است و عناصر وابسته و غیر وابستۀ هر فعل در قالب دستور وابستگی و نظریۀ ظرفیت توصیف گردیده است .
به این صورت که نقـش هـای نحوی مربوط به متمم های عناصر موجود در یک قالب ، در مقابل نقش معنایی آنها قرار گرفته است .
جدول شمارۀ (٢) نقش های معنایی و صورتهای نحوی متمم های برخی افعال انگلیسی قالب "filling" Syntactic realization , Semantic frame Sbj (Obj)/(vppon/around)/(advc) (Obj)/(vpp with) (vpp to) , [agt] [goal] [thm] [rslt] __________________________________________________________________ 1.