خلاصة:
تحلیل روایات مشتمل بر قرائات منسوب به ائمه (ع) و بررسی زمینهی صدور آنها شایسته پژوهشی گسترده است. این مقاله گامی آغازین در این جهت است و بررسی کارکرد روایات ناقل قرائت ائمه(ع) در مقام استفاده حکم را هدف خویش کرده است. در این راستا، به بررسی نقش قرائت صادقین(ع) از آیه95 سوره مائده پرداخته و نتیجه گرفته است که فقیهان امامیه گرچه برداشتهای خود را بر این قرائت متمرکز نکردهاند، اما حکمی که بر اساس دیگر روایات در تعیین کفاره صید در حال احرام بدان دست یافتهاند، عملا با نتیجه حاصل از قرائت منقول از صادقین(ع) همسو بوده است. در نتیجه اخبار آحاد مشتمل بر قرائت اهل بیت(ع) نیز میتوانند همچون سایر اخبار آحاد، در صورت برخورداری از شرایط لازم، در پژوهشهای فقهی مورد استفاده قرار گیرند و نباید صرفا به این جهت که در قالب بیان قرائت مطرح شدهاند، تمام آنها را کنار نهاد؛ چهاینکه مضمون روایت محل بحث نیز با ویژگیهای رسمالخط مصاحف برجای مانده از عصر امام صادق(ع) و فتاوای فقیهان شیعه و اهل سنت تأیید میشود.
ملخص الجهاز:
در نتیجه اخبار آحاد مشتمل بر قرائت اهل بیت (ع ) نیز می توانند همچون سایر اخبار آحاد، در صورت برخورداری از شرایط لازم ، در پژوهش های فقهی مورد استفاده قرار گیرند و نباید صرفا به این جهت که در قالب بیان قرائت مطرح شده اند، تمام آنها را کنار نهاد؛ چه اینکه مضمون روایت محل بحث نیز با ویژگی های رسم الخط مصاحف برجای مانده از عصر امام صادق (ع ) و فتاوای فقیهان شیعه و اهل سنت تأیید می شود.
[٤٧، ج٢٠ ص١٩٧] صاحب جواهر پس از نقل یکی از روایات محل بحث می گوید: ممکن است مقصود از ذوا عدل نبی (ص ) و امام (ع ) باشد به معنی کفایت کردن حکم هر کدام از آنها، و مقصود از حکم نیز بیان مثل برای صید کشته شده باشد؛ در این صورت ، این همان است که فقها در کتاب هایشان آورده اند؛ لذا آیه دلیلی بر اعتبار نص شرعی در مثلیت خواهد بود، نه اینکه ١ منوط به نظر دو عادل از دیگر مردم باشد؛ چنانکه برخی عامه گمان برده اند تا اینکه آیه از ادله ی جواز قیاس باشد.
گرچه ممکن است در مسأله دیات ویژگی خاصی وجود داشته باشد که منجر به استفاده ای مخصوص به این باب از آیه محل بحث شده باشد، اما اگر چنین نباشد، می توان گفت در روایات ناظر به کفاره صید نیز مقصود امام (ع ) از اینکه مصداق را به پیامبر و امام منحصر کرده است ، این است که حکم را در اصل پیامبر و امام (ع ) مشخص می کنند و دیگران بر اساس آن حکم می کنند و یا اینکه علم کامل و دور از خطایی که بتوان بدان اعتماد کرد، تنها نزد پیامبر(ص ) و امام (ع ) است .