خلاصة:
یکی از مهمترین مباحث در حدود الهی، شرایطِ مجری آن است. مقاله پیش رو، که به برخی از این شرایط میپردازد، در پی پاسخ به این سؤالات است که: «آیا شرط خاصی در شخص مجریِ حدود وجود دارد؟ آیا تنها کسی میتواند حدود را اجرا نماید که خود، عامل آن گناه یا گناه مشابه نباشد؟ این حکم در تعزیرات چگونه است؟ آیا اسلام و عدالت نیز در مجریِ حد، شرط است؟ آیا توبه گناهکار، تأثیری در حکم او دارد؟ حکمِ ناظرین اجرای حد چگونه است؟ و یا این که هر کس، هرچند گناهکار به موجِب آن حد باشد، میتواند آن حد را در مورد دیگران اجرا نماید؟»
یافتهای تحقیق که به همراه راهکار اجرایی آمده است، نشان میدهد: اجرای حدود مربوط به حق الله توسط گناهکاری که مرتکب موجِب هر حدّی شده باشد، بنابر نظر فقها، بر خلاف احتیاط و یا حرام است؛ اگر مجریِ گناهکار، قبل از تصدی اجرای حد توبه نماید، میتواند حد را جاری کند.
ملخص الجهاز:
این روایت در جمله اول ، به حق لله اشاره کرده ، و بلافاصله در جمله دوم حکم اقامه حد را بیان می کند: «فمن کان لله فی عنقه حق فلینصرف و لا یقیم حدود الله من فی عنقه حد» بنابراین همچنان که برخی بیان کرده اند [٦٥، ج٢، ص٢٩١]، در حکم اجرای حد توسط گناهکار، بین انواع حدود تفاوتی وجود ندارد و حکم حرمت اجرای حد توسط گناهکار در مورد اجرای همه حدود الهی اعم از جرایم منافی عفت ، و اعم از اینکه موجب قتل یا جلد باشد، جاری بوده ، و لازم است مجری حد در این موارد، که از مأمورین حکومت و قوه قضائیه است ، شخص صالحی باشد که خود مرتکب موجب آن حد نشده باشد؛ اما در خصوص تعزیرات ، حرمتی وجود ندارد.
توبه مجری حد بعد از بیان حرمت اجرای حد توسط گناهکار، این پرسش مطرح می شود که اگر وی توبه کرده باشد، می تواند حد را اقامه نماید؟ برخی فقها، با توجه به ظاهر روایت اول ، که آورده : «همه به جز امام علی و حسنین رفتند»، بیان فرمودند که توبه یا عدم توبه فرقی در اصل حکم ندارد؛ چراکه بعید است در آن ماجرا، هیچ یک از حاضران توبه نکرده باشد.
بنابراین به نظر می رسد همانطور برخی از فقها [٣، ج٣، ص٤٥٤؛ ٣٠، ج٤١، ص٣٥٧؛ ١٨، ج٢، ص٤٦٧؛ ٦٤، ج١، ص٤٣٩؛ ٦٥، ج٢، ص٢٩٠؛ ٤٢، ص٢٤٥] بیان کرده اند و به ظاهر فقها [٣٢، ج٣، ص٣٥٠؛ ٣٣، ج١٥، ص٥٢١] نسبت داده شده است ، اگر مجری حد توبه کرده باشد، می تواند حد را اجرا نماید.