خلاصة:
توسعه حرفهای اعضای هیاتعلمی بهعنوان بخشی از توسعه منابع انسانی در دانشگاه جایگاه ویژهای دارد. یکی از راهبردهای رایج توسعه حرفهای برای آنان فرصت مطالعاتی است. پژوهش حاضر با روش روایتپژوهی با هدف ارزیابی تجربههای اعضای هیاتعلمی از دورههای فرصت مطالعاتی و با رویکرد تفسیری انجام شد. برای گردآوری دادهها از مصاحبه اپیزودیک استفاده شد. مشارکتکنندگان بالقوه پژوهش، اعضای هیاتعلمی دانشگاهها بودند که حداقل یکبار تجربه فرصت مطالعاتی داشتند. نمونهگیری بهصورت هدفمند و ملاکی انجام شد. پس از انجام مصاحبه با 25 نفر، دادهها به شکل استقرایی و بر اساس تحلیل مضمونی با استفاده از نرمافزار Nvivo10 دستهبندی و مورد تحلیل قرار گرفت. تحلیلها نشان داد که فرصتهای مطالعاتی ارزشهای دانشگاهی و شخصی اعضای هیاتعلمی را در قالب توسعه حرفهای و سبک زندگی شخصی تغییر داده است. مشارکتکنندگان چالشهای فرصت مطالعاتی را در قالب چالشهای درونسازمانی و برونسازمانی انعکاس دادند. روایتها گویای آن بود که اعضای هیاتعلمی توانستهاند با بهرهگیری از تجاربی که فرصت مطالعاتی برای آنها فراهم کرده بود در وهله نخست تغییراتی در سبک زندگی شخصی خود و نگرشهایشان بدهند که داشتن برنامه بلندمدت برای خود و خانواده، احساس مسئولیت اجتماعی و تعاملات مثبتتر با همکاران از آن جملهاند. در حیطه کار حرفهای آکادمیک و دانشگاه، گرایش به کارهای گروهی، حمایت از دانشجویان و همکاران با ایجاد پیوندهای علمی بهعنوان یک رابط با دانشگاههای خارجی و اهمیت دادن به کیفیت بهجای کمیّت از دستاوردهای فرصت مطالعاتی بودند. یافتهها توصیه میکند که با وجود تغییر پستهای مدیریتی مقررات اداری ساده و ثابتی برای حمایت از اعضای هیاتعلمی داوطلب استفاده از فرصتهای مطالعاتی درنظر گرفته شود.
ملخص الجهاز:
هرچند فرصتهای مطالعاتی بهعنوان بخشی از برنامه توسعه حرفهای اعضای هیاتعلمی فرآیندی مستمر و مؤلفهای از نظام کلان مدیریت دانشگاه و مؤسسات پژوهشی است اما لازم است که اثربخشی فرصتهای مطالعاتی از طریق تحلیل زمینهها و عوامل تأثیرگذار و نیز تبیین سازوکارهای بهبود فرآیند مورد توجه قرار گیرد (World Health Organization, 2006).
تحلیل دادهها و یافتهها این پژوهش در قالب سه پرسش، ارزشها و معانی، چالشها و مشکلات و پیامدهای فرصت مطالعاتی را بر توسعه حرفهای ازنظر اعضای هیاتعلمی مورد مطالعه قرار داد.
اعضای هیاتعلمی پیامدهای تجارب فرصت مطالعاتی خود را در قالب مفاهیمی بیان کردند که این مفاهیم و زیر مضمون و مضامین مرتبط با آنها را در جدول (2) میتوان مشاهده کرد.
اعضای هیاتعلمی بیان کردند که بعد از تجربه فرصت مطالعاتی توانستهاند ارتباطات و تعاملات بهتری داشته باشند همچنین این تجارب بر خانواده آنها مؤثر بوده است.
طبق یافتههای این پژوهش بهرهگیری اعضای هیاتعلمی از فرصت مطالعاتی میتواند در توسعه علمی و ارتباطات دانشگاه مؤثر باشد و کیفیت این توسعه ناشی از فرصتهای مطالعاتی، بهمیزان تواناییهای اساتید وابسته است.
در جمعبندی نتایج پژوهش میتوان گفت که تجربه فرصت مطالعاتی اعضای هیاتعلمی موجب بهبود روند توسعه حرفهای و تغییر در سبک زندگی آنها شده است که مؤید پژوهش شریفزاده و عبداللهزاده (1391) است.
What and Why of Faculty Development in Higher Education; an In-depth.
Sabbatical Leave in American Higher Education.
An Overview of the Sabbatical Leave in Higher Education: A Synopsis of the Literature Base.
International Journal of Social Sciences & Education, 5(4), pp.