خلاصة:
ارزیابی و تحلیل انتقادی مقالههای علمی نقش بارزی در گسترش دانش و ارتقای کیفی پژوهشهای علمی دارد؛ از همین رو، ضرورت دارد نشریههای علمی براساس رویکردهای ارزیابی مقالههای پژوهشی نقد شوند. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی، مقالههای مجلۀ «پژوهشهای ترجمه در زبان و ادبیات عربی» از شمارۀ 6 تا 17 را براساس رویکرد ساختاری ارزیابی مقاله بررسی کند. بنابراین، با استفاده از پرسشنامه طراحی شده 61 مقاله از این مجله براساس پربسامدترین موضوعات انتخاب و تحلیل شد. بررسیها نشان میدهد مقالههای سال 1392 و 1393 از نظر معیارهای ارزیابی ساختاری برخی اشکالهای ساختاری دارند، اما از سال 1394 روند رو به رشدی دیده میشود، این روند در سال 1396 سرعت بیشتری پیدا میکند. علمی- پژوهشی شدن مجله در سال 1392 و افزایش تعداد مجلههای پژوهشی و در پی آن افزایش تولیدات علمی، توسعه تحصیلات تکمیلی، پررنگ شدن امتیازهای پژوهشی در جذب اعضای هیات علمی، انتخاب دانشجوی نمونه، ارتقای اعضای هیات علمی و دریافت پژوهانه از علتهای این حرکت رو به جلوی مجله است. یافتههای پژوهش نشان میدهد مواردی چون ذکر روش پژوهش و هدف در چکیده، پیشینه پژوهش، روش پژوهش و پایبندی به آن، مبانی نظری پژوهش، نوآوری، تحلیل یافتههای پژوهش و روزآمدی منابع با معیارهای تفصیلی تعریف شده برای مقالۀ علمی- پژوهشی هماهنگ نیست. علت تطابق نداشتن برخی بخشها با معیارهای مقالۀ علمی- پژوهشی به نبود روش یکسان در ارائه آنها در مقالهها و روشن نبودن فایده هرکدام از این بخشها برای نویسندگان برمیگردد. این پژوهش چارچوب مفهومی برای ارزیابی ساختاری مقالههای علمی- پژوهشی در زبان و ادبیات عربی پیشنهاد داده است.
Critical analysis of journals is a principled process in spreading knowledge and promoting the quality of scientific researches; therefore, scientific publications need to be criticized on the basis of the correct way of critical thinking. The purpose of this research is to review the articles No. 6 to 17 of the Journal of Translation Studies on Arabic Language and Literature by using the Quantitative Content Analysis method. Therefore, using a questionnaire designed by the Human Sciences Institute and Cultural Studies, 61 articles of this journal were criticized and analyzed using quantitative content analysis. The findings of the research show that the "reviewing translations" with 49% statistic has the most frequent subject of the journal. The journal trend in 2017 was toward translation critique based on the existing theories and is outstanding in evaluating cultural subjects. The journal has had a lot of evaluated attributes in 2016; and particularly in 2017 has prevailed reflecting the growing trend of the magazine. The articles in 2016 in terms of title, writing introduction, innovation and theoretical foundations of research, and in 2017 in terms of research method, the method of collecting the analysis, adherence to the method, referring to the article, thesis and databases have had a better performance. The most of shortcomings are as follows: Selecting inappropriate research method and not to adhere to it in the main body of the article, not to explain the theoretical foundations of the research, not to have a critical and analytical approach, to be descriptive the research background and not to update the sources of the articles.
ملخص الجهاز:
پيشينۀ پژوهش ارزيابي مقاله هاي علمي- پژوهشي عرصۀ زبان وادبيات عربي از جمله موضـوع هـايي اسـت که از سال ١٣٨٧ تا سال ١٣٩٦ مورد توجه برخـي پژوهشـگران زبـان و ادبيـات عربـي بـوده است .
در ايـن پـژوهش سـهم مجـلات در نشـر مقالـه هـا، نويسندگان فعال حوزه ، هم نويسندگي (٦٢ درصد با دو نويسنده )، جنسيت (بيشتر مـرد) و مدارک دانشگاهي نويسندگان (غالبـا مـدرک دکتـري)، مـادة پـژوهش هـا، موضـوع مقاله ها، ادبايي که در پژوهش ها مورد مطالعه قرار گرفتـه انـد، ميـزان توجـه بـه ادبيـات کشورها و دهه هاي تاريخ ادبيات معاصر عربي در پـردازش داده هـا و ضـعف مطالعـات بينارشته اي مدنظر قرار گرفته است .
جمع بندي پيشينۀ پژوهش تحليل پژوهش هاي انجام شده نشان ميدهد از ميـان ١٢ مـدرک پژوهشـي، دو مقالـه بـدون مشخص کردن جهت پژوهش به نقد کلي مقاله ها پرداخته اند (ميرزايي و همکاران ، ١٣٨٧ و طاهرينيا و بخشي، ١٣٨٨)، سه مقاله به بررسي انتخاب موضوع و عنـوان ، مباحـث فرعـي و عنوان هاي داخلي در مقالـه هـا پرداختـه (عسـکري، ١٣٨٩، ١٣٩٠ و ١٣٩٤) و يـک مقالـه بـا رويکر ساختاري به ارزيابي مقاله هاي اسلوبيه پرداخته است (کيانيونظري، ١٣٩٥).
بنـابراين ، پـژوهش حاضـر بـه بررسـي ٦١ مقالـۀ انتخـابي از مجلـۀ پژوهش هاي ترجمه در زبان و ادبيات عربي پرداخته و نتايج زير به دست آمده است : - بررسيهـا نشـان مـيدهـد کـه مقالـه هـاي سـال ١٣٩٢ و ١٣٩٣ از نظـر معيارهـاي ارزيـابي ساختاري نسبت به سال هاي ١٣٩٤، ١٣٩٥ و ١٣٩٦ برخي اشکال هاي ساختاري دارند.