خلاصة:
بازتاب اسطوره در داستانهای معاصر فارسی الهامبخش و موجِد انسجام ساختاری حس نوستالژیک و انتقال بنمایه و تصاویر اسطورهای زمینهساز پیوند رمان با میراث ارزشمند گذشته است؛ بدین ترتیب ظهور اساطیر در داستانهای معاصر فارسی و نقش آن در غنای این آثار اهمیتی ویژه دارد. درونمایة داستانهای فارسی از دورة مشروطه بهبعد، عمدتاً مباحث تاریخی و اجتماعی همراه با نگاهی پررنگ به جنبههای اسطورهای بوده است؛ اما کودتای 28 مرداد و سرکوب نهضت مردمی ملی شدن صنعت نفت در فضای یأسآلود و منفعل ناشی از آن، و روی آوری به اسطوره و بازتاب آن در ادبیات داستانی فارسی نقطۀ عطفی در خلق رمانهای اسطورهای فارسی گردید. در این مقاله، سیر انعکاس روایت اسطورهای در برخی داستانهای معاصر فارسی در دهة چهل و پنجاه با تأکید بر رمان سووشون بررسی و تحلیل شده است. روایت اسطورهای در دورة مورد بررسی بیشتر منعطف به رمانهای تاریخی بوده است؛ زیرا غلبۀ احساس شکست و سرخوردگی ناشی از سقوط دولت مصدق و ایجاد فضای خفقانآور، رماننویسان را به انعکاس گستردة اساطیر و استفاده از زبان نمادین آنها در داستان کشاند. روایتهای اسطورهای ملی در دورۀ مورد بررسی بیشتر معطوف به روایتهای شاهنامه است.
Myth is one of the issues that has caught the attention of scholars in the field of literature since the beginning of the literary genre. The reflection of myth in contemporary Persian stories can, on the one hand, inspire the creation of meaning and instill underlie the novel's link to a precious legacy. The emergence and emergence of myths in contemporary Persian stories and the role they play in its richness are of particular importance. In this article, the course of reflection of national and religious mythical narrative in some contemporary Persian stories of the forties and fifties has been studied and analyzed. One of the main reasons for the rise of this trend has been the failure of the popular movement to nationalize the oil industry and the other approach of writers to historical fiction. The themes of Persian stories from the constitutional period onwards were mainly historical and social, but not without mythical references. But after the August 28th coup and the suppression of the national oil movement, the emergence and reflection of myth spread in contemporary Persian fiction and continued with a passive tendency because of the overwhelming sense of failure and frustration caused by the collapse of Mossadegh's government and the creation of an oppressive atmosphere. Draws on the widespread reflection of myths and the use of their symbolic language in the story. The national mythical narratives of our period are more focused on the narratives made from the Shahname
ملخص الجهاز:
پيشنيۀ تحقيق دربارة روايت اسطوره اي، تا زمان اين پژوهش ، تحقيقـاتي نـه چنـدان گسـترده در قالـب کتاب ، مقاله ، پايان نامه و رساله انجام شده است و نويسندگان آن به فراخور موضـوع بـه بررسي تاريخي آثار و معرفي نويسندگان برجستۀ آن پرداختـه انـد کـه مهـم تـرين آن هـا عبارت اند از: کتاب بينش اساطيري در شعر معاصر (١٣٧٠) از بهزاد رشيديان کـه در آن بيشتر به مضامين شعر در اسطوره پرداخته شده است ؛ رسالۀ دکتري نغمه ثميني با عنوان تجزيه و تحليل ظهور کهن نمونه ها و اساطير در ادبيات نمايشي ايران از آغاز تا انقـلاب اسلامي (١٣٨٣)؛ رسالۀ دکتري علي نوري با عنوان بررسـي جلـوه هـاي نمـادپردازي در ادبيات داستاني معاصر (١٣٨٦)؛ پايان نامۀ ربابه يزداني با نام بررسي بازتـاب اسـطوره در رمان جنگ (١٣٨٨)؛ رسالۀ دکتري سيدعلي قاسـم زاده بـا نـام تحليـل کيفيـت انعکـاس روايت هاي اسطوره اي ايراني در رمان هاي برجستۀ فارسي از ١٣٦٧ تا ١٣٨٧ (١٣٨٩) که بعدا با اصلاحاتي در قالب کتاب منتشر شد.
«البته برخي معتقدند که نگارش رمان هـاي تـاريخي را در ايران بايد به ترجمۀ رمان هاي تاريخي غربي در ايـران مربـوط دانسـت کـه بـراي اولين بار ايرانيـان را بـه ايـن سـو متمايـل نمـود» (بـالايي و کـويي پـرس ، ١٣٧٧: ١١)؛ «رمان هايي که خود در جهان غرب بسيار متأثر از رشد تفکرات اومانيستي بود» (لوکـاچ ، ١٣٨٨: ٣٩٣).