بررسی عوامل مؤثر برگرفته از تئوری شناختی– اجتماعی بر پذیرش سامانه‌های عملیات الکترونیکی مالیاتی (مطالعه موردی اداره کل امور مالیاتی استان خراسان رضوی) مقالة

چکیده امروزه یکی از مهم¬ترین انواع کاربرد دولت الکترونیک، ارائۀ خدمات مالیاتی الکترونیکی دولت به مؤدیان مالیاتی است. از آنجایی که علاوه بر ضرورت اهتمام دولت به پشتیبانی و ایجاد زیرساخت‌های لازم، پذیرش سامانه‌های عملیات الکترونیک مالیاتی توسط مؤدیان از ضرورت‌های انکارناپذیر است، پس هدف این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش سامانه‌های عملیات الکترونیک مالیاتی با استفاده از تئوری شناختی– اجتماعی می‌باشد. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از حیث روش، پیمایشی- تحلیلی است. جامعۀ آماری این پژوهش مؤدیان مالیاتی سازمان امور مالیاتی استان خراسان رضوی در شهر مشهد می‌باشد. تعداد نمونه 300 نفر به روش غیر تصادفی در دسترس برآورد گردیده است. جهت گردآوری داده‌های مورد نیاز تحقیق از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رابطۀ معنی‌داری بین تمامی روابط ساختاری حامی هشت فرضیه وجود دارد. به عنوان مثال، انتظار نتیجه از سامانه¬های عملیات الکترونیک مالیاتی بر تمایل به این سامانه¬ها، تمایل بر پذیرش، نفوذ اجتماعی بر پذیرش، خودکارآمدی بر انتظار نتیجه، انتظار نتیجه بر پذیرش به واسطۀ تمایل و خودکارآمدی بر پذیرش به واسطه تمایل تأثیر مثبت و معنی¬داری دارد ولی فرضیۀ هفتم یعنی تأثیر اضطراب بر پذیرش معنی‌دار نیست.

Abstract Nowadays, electronic tax services provided by the government for taxpayers are the most important applications of e-governance. Apart from government’s endeavor for supporting and providing necessary infrastructures, the adoption of e-taxation systems by taxpayers is inevitable. On this assumption, this study aims to explore the effects of factors derived from Social Cognitive Theory on adopting e-taxation systems. This is an applied research and from the viewpoint of methodology, it is a survey-analytical study. The statistical population consists of taxpayers of Khorasan Razavi Province Tax Directorate General. For the analysis of relations between variables in question, a structural equations method has been employed. The sample study has been estimated to include 300 subjects by a random sampling procedure. In order to gather the data, a questionnaire has been used. The empirical findings of the proposed model indicate that eight hypotheses have been confirmed with significant relations between the respective structural variables such that outcome expectation of e-taxation system affects the system and affects the adoption, social influence affects the adoption, self-efficacy affects the outcome expectation, outcome expectation affects the adoption through a mediating role of the effect and finally, self-efficacy affects the adoption through mediating role of the effect. However, it has been found out that there is no significant relationship between anxiety and the adoption in the seventh hypothesis. Abstract Nowadays, electronic tax services provided by the government for taxpayers are the most important applications of e-governance. Apart from government’s endeavor for supporting and providing necessary infrastructures, the adoption of e-taxation systems by taxpayers is inevitable. On this assumption, this study aims to explore the effects of factors derived from Social Cognitive Theory on adopting e-taxation systems. This is an applied research and from the viewpoint of methodology, it is a survey-analytical study. The statistical population consists of taxpayers of Khorasan Razavi Province Tax Directorate General. For the analysis of relations between variables in question, a structural equations method has been employed. The sample study has been estimated to include 300 subjects by a random sampling procedure. In order to gather the data, a questionnaire has been used. The empirical findings of the proposed model indicate that eight hypotheses have been confirmed with significant relations between the respective structural variables such that outcome expectation of e-taxation system affects the system and affects the adoption, social influence affects the adoption, self-efficacy affects the outcome expectation, outcome expectation affects the adoption through a mediating role of the effect and finally, self-efficacy affects the adoption through mediating role of the effect. However, it has been found out that there is no significant relationship between anxiety and the adoption in the seventh hypothesis.

بنابراین ضرورت دارد که در این پژوهش به بررسی عوامل مؤثر برگرفته از تئوری شناختی - اجتماعی بر پذیرش سامانه های عملیات الکترونیک مالیاتی در سازمان امور مالیاتی استان خراسان رضوی پرداخته شود. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر عوامل برگرفته از تئوری شناختی - اجتماعی بر پذیرش یا پذیرش مؤدیان در استفاده از سامانه های عملیات الکترونیک مالیاتی است . The Unifed Theory of Acceptance and Use of Technology (UTAUT) تجزیه شده ١، مدل ثانویه پذیرش فناوری ٢، مدل انگیزشی ٣ (دیویس ، باگوزی و وراشو، ١٩٩٢)، که در مطالعات مختلف برروی موضوع دولت الکترونیک مورد استفاده قرار گرفته است . به علاوه این مدل طبق بررسی های محقق در مطالعات مربوط به پذیرش سیستم های دولت الکترونیک یا به طور خاص سامانه های عملیات الکترونیکی مالیاتی در ایران انجام نشده است ، پس درک اهمیت متغیرهای این مدل و عملکرد کلی آن نیز در ایران لازم و ضروری می باشد. 1. The Unifed Model of Electronic Government Adoption (UMEGA) (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٥- فرضیات پژوهش بدین ترتیب فرضیه های پژوهش به شرح زیر مطرح می شود: فرضیه ١: انتظار نتیجه از سامانه های عملیات الکترونیک مالیاتی بر تمایل به سامانه های عملیات الکترونیک مالیاتی تأثیر مثبت دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد که متغیر نفوذ اجتماعی اثر مثبت و معنی داری بر انتظار نتیجه از سامانه های عملیات الکترونیک مالیاتی دارد، پس فرضیه چهارم تأیید شده است .