نقد: خلأ در اماتورژی (نقدی بر نمایش پرتره: نوشته اسلاومیر مروژک) مقدمة ومراجعة

"نقد نقدی بر نمایش پرتره،نوشته«اسلاومیر مروژک» خلأ در اماتورژمی درست در همان بحبوحه‌ای که«لخ والسا»-کارگر ساده یک کارخانه کشتی‌سازی» مشغول سازماندهی«جنبش همبستگی لهستان»در شهر«گدانسک»بود،«اسلاومیر مروژک»،ایده نگارش نمایشنامه‌ای را در ذهن می‌پروراند که با روند«استالین‌زدایی» در بلوک شرق به‌ویژه لهستان و نیز حرکت در راستای پایان دادن به کار کمونیسم‌ استالینی در این کشور،همگام بود؛نمایشنامه‌ای که به‌طور مشخص،«استالین»را در مقام تمثیلی از دوران سلطه کمونیسم بر لهستان هدف قرار می‌دهد و تلاش می‌کند تا گوشه‌ای از تأثیرات باقی‌مانده از دوران سلطه استالین در لهستان،-به واسطه تأسیس‌ یک حکومت دست‌نشانده-را در قالبی مستدل و مستند در زیرساخت‌های یک اثر نمایشی،بیان کند. این ویژگی‌ها اما،در اثری به غایت پرداخت شده و در یک روند و حرکت بطئی‌ نمود می‌یابد؛بدین معنی که«مروژک»با ارجاعات تاریخی در نمایشنامه‌اش که به‌طور مشخص«شورش ورشو»در سال 1944،«پایان جنگ جهانی دوم»در سال 1945، «دستگری آناتول»1949 و حوادث سال‌های پاییز 1962 تا تابستان 1965 را در بر می‌گیرد،ذهن مخاطبش را که با حوادث این سال‌ها آشناست،به مواردی پیوند می‌زند که حاصلش ارجاع مخاطب به جهان خارج از متن و رفت و برگشت ذهنی او میان متن‌ و تاریخ-جهان واقع-،تا پایان نمایش است. بلکه این وظیفه کارگردان‌ و عوامل اجرایی است که باید همه زمینه‌های لازم برای بیداری ذهن تماشاگر-که در تعاملی دوسویه با جهان خارج و جهان متن نمایش حاصل می‌شود-را در اجرای خود فراهم کنند؛و این محقق نمی‌شود مگر با برجسته‌نمایی ایده‌ای در متن که با دخیل کردن‌ مولفه‌ای اجرایی همراه است که اگر از این جزئیات تحلیلی و تاریخی در اجرا،اثری یافت‌ نشود،بازی‌های هرچند زیبا،صحنه هرچند آراسته و کلیت اجرا هرچند جذاب باشد، از حد یک اجرای صرفا زیبا فراتر نمی‌رود و در کلامی دیگر،اثر به اجرایی خنثی تبدیل‌ می‌شود."