اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر فرسودگی تحصیلی و تاب‌آوری تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقالة

زمینه: فرسودگی و تاب‌آوری تحصیلی از مولفه‌های مهم عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان محسوب می‌شوند. یکی از روش‌هایی که به نظر می‌رسد در بهبود این مولفه‌های تحصیلی تاثیرگذار است، آموزش ذهن‌آگاهی است. مطالعات محدودی به بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر فرسودگی و تاب‌آوری تحصیلی دانش‌آموزان دختر پرداخته‌اند. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر فرسودگی تحصیلی و تاب‌آوری تحصیلی در بین دانش‌آموزان دختر انجام شد. روش: پژوهش حاضر با روش نیمه آزمایشی از نوع پیش ‌آزمون - پس ‌آزمون انجام شد. جامعه‌ آماری پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان دختر مدارس دوره‌ اول متوسطه منطقه 5 تهران در سال تحصیلی 1397-1396 بود. روش نمونه‌گیری، تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای بود. بدین صورت که از بین تمامی مدارس این منطقه، 2 مدرسه به طور تصادفی انتخاب شد و سپس از بین دانش‌آموزان این 2 مدرسه، 250 نفر به صورت تصادفی انتخاب و آزمون‌های فرسودگی تحصیلی مسلش (شافوئلی و همکاران، 2002) و تاب‌آوری تحصیلی (ساموئلز، 2004) روی آن‌ها اجرا شد. سپس از بین شرکت‌کنندگانی که نمره‌ بالاتری در فرسودگی تحصیلی و نمره‌ پایین‌تری در تاب‌آوری تحصیلی کسب نمودند، تعداد 30 دانش‌آموز به طور تصادفی انتخاب شدند. سپس 15 دانش‌آموز به صورت تصادفی در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه قرار گرفتند. بسته‌ آموزشی ذهن‌آگاهی بر روی گروه آزمایش اجرا شد و پس از انجام آن، آزمودنی‌های هر دو گروه مجدد مورد آزمون قرار گرفتند تا اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر گروه آزمایش سنجیده شود. جهت تحلیل داده‌ها، علاوه بر شاخصه‌های آمار توصیفی از تحلیل کواریانس نیز استفاده شد. یافته‌‌ها: نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که آموزش مبتنی بر ذهن‌آگاهی به طور معناداری بر کاهش فرسودگی تحصیلی و افزایش تاب‌آوری تحصیلی دانش‌آموزان دختر موثر بود (0/05> p). نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های به دست آمده، این نتیجه حاصل می‌گردد که آموزش مبتنی بر ذهن‌آگاهی می‌تواند ضمن کاهش فرسودگی تحصیلی، به افزایش میزان تاب‌آوری تحصیلی دانش‌آموزان دختر نیز کمک کند. بنابراین توجه به آموزش ذهن‌آگاهی می‌توا ند نقش مهمی در بهبود جنبه‌های مثبت تحصیلی در دانش‌آموزان از جمله کاهش فرسودگی و افزایش تاب‌آوری تحصیلی داشته باشد.

Background: Academic burnout and resilience are important components of students' academic performance. One of the methods that seems to be effective in improving academic components is mindfulness training. Limited studies have investigated the efficacy of mindfulness training on burnout and academic resilience of female students. Aims: The present study was conducted with the aim of investigating the efficacy of mindfulness training on academic burnout and academic resilience among female students. Methods: The current research was conducted with a semi-experimental method of pre-test-post-test type. The statistical population of the research included all female students of the first period of secondary schools in the 5th district of Tehran in the academic year of 2016-2017. The random sampling method was a multi-stage cluster. In this way, 2 schools were randomly selected from among all the schools in this area, and then 250 students were randomly selected from among the students who were tested by Meslesh's academic burnout (Schaufeli, et al., 2002) and academic resilience (Samuels, 2004) tests. Then, 30 students were randomly selected among the participants who scored higher in academic burnout and lower in academic resilience. Then 15 students were randomly assigned to the experimental group and 15 to the control group. The mindfulness training package was implemented on the experimental group and after its completion, the subjects of both groups were re-tested to measure the effectiveness of the mindfulness training on the experimental group. In order to analyze the data, in addition to descriptive statistics, covariance analysis was also used. Results: The results indicated that mindfulness-based training was significantly effective in reducing academic burnout and increasing academic resilience of female students (P>0/05). Conclusion: According to the findings, it is concluded that mindfulness-based education can help to increase the academic resilience of female students while reducing academic burnout. Therefore, paying attention to mindfulness training can play an important role in improving the positive aspects of education in students, including reducing burnout and increasing academic resilience.