خلاصة:
هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل ترکیب عطفی «تعلیم و تربیت» از منظر دو رویکرد «تفکیک» و «تلفیق» می باشد. در راستای این هدف کاربرد این ترکیب عطفی در آثار سخنوران و متخصصان تربیتی مورد توجه قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحلیل نشان داد که این ترکیب عطفی در منابع ادبی قدیم ایران کاربردی نداشته است. بلکه ظهور این ترکیب عطفی، هم زمان با ظهور تربیت رسمی و عمومی برگرفته از تجربه های کشورهای غربی در تاریخ معاصر ایران بوده است. به طورکلی، تحلیل مفهوم تربیت در ادبیات فارسی کهن و جدید نشان داد که این اصطلاح ناظر به تحول جامع در ساحت های وجودی آدمی است و تحول شناختی یعنی تعلیم را نیز در بر می گیرد. بنابراین، رویکرد تفکیک رد شد و رویکرد تلفیق مورد تایید قرار گرفت. درنتیجه می توان به جای ترکیب عطفی «تعلیم و تربیت» از اصطلاح «تربیت» استفاده نمود
ملخص الجهاز:
به طور کلي ، تحليل مفهوم تربيت در ادبيات فارسي کهن و جديد نشان داد که اين اصطلاح ناظر به تحول جامع در ساحت هاي وجودي آدمي است و تحول شناختي يعني تعليم را نيز در بر مي گيرد.
آيت الله مکارم شيرازي در تفسير نمونه اين ديدگاه را با قرآن به طـور نمونـه در آيـه هـاي ١٥١ و ١٢٩ سوره بقره ١، ١٦٤ آل عمران ٢ و آيه دوم سوره جمعه ٣ مطابقت داده و چنين خاطرنشان مي سازد که دو مفهوم «تزکيه » (هم معني با اصطلاح تربيت ) و «تعليم » با هم تفاوت دارند که هر يک ناظر بـه بعـدي از ابعاد وجودي آدمي هستند.
از اين منظر، تربيت معناي جـامعي دارد که تمامي فعاليت هاي گوناگون مانند تعليم يا آموزش و تدريس را در بر مـي گيـرد کـه در راسـتاي تحقـق يک هدف خاص صورت مي يرند.
کنار هم قرار گرفتن دو واژه تعليم و تربيت در اين اثـر خواجـه ، بـه مفهـوم امروزي آن و با هويت دستوري امروزي يعني اسم نيست ، بلکه بـه معنـي تعلـيم دادن و تربيـت کـردن و بـا هويت دستوري اسم مصدر است .
به نظر مي رسد در ديدگاه دهخدا، تعليم و تربيت ناظر به اين معناست که جريان جديدي از تربيـت براي زنان نياز است تا در آن ها تحول ايجاد شود.
اين دو معنا ناظر بر جامع بودن تربيت بر همه فعاليت هاي تربيتي مي باشد کـه در ايـن صورت مي توان گفت که ساير مفهومهاي خردتر از جمله تعليم را در بر مي رد.