Abstract:
گذشته از جنبة زیباییشناختی آثار سعدی، که سبب گردیده است تا از او به عنوان استاد سخن یاد شود، ایرانیان قرنهای متمادی، این شاعر را به عنوان آموزگار اخلاق و حکمت خود پذیرفته بودند. این پذیرش تا سالهای انقلاب مشروطه همچنان ادامه داشت، تا اینکه با آغاز این سالهای دورانساز، آموزههای ارائه شده از سوی سعدی مورد انتقاد برخی از روشنفکران و مستشرقینی چون ادوارد براون قرار گرفته، در تضاد با آموزههای مدرن دانسته شده است. در این مقاله، نویسندگان کوشیدهاند تا با استفاده از نظریّه گفتمان فوکو، بار دیگر این موضوع را مورد بررسی قرار دهند. از این رو و بر اساس نظریّه مذکور، ابتدا تلاش کردهاند تا با یافتن پیش فرض مسلّط هر گفتمان ـ «نابرابری» در گفتمان عصر سعدی و «برابری» در گفتمان عصر مشروطه ـ دلایل تعارض آنها را دریابند و در ادامه نشان دهند که شکلگیری تفکّر سعدی در گفتمان پیشامدرن، که بر پیش فرض نابرابری استوار است، سبب گردیده است تا نشانههایی از نابرابری در آموزه های سعدی انعکاس بیابد همین مساله، به مذاق ناقدان و روشنفکران عصر مشروطه ـ که برابری پیش فرضشان بود ـ خوش نیامده، به انتقاد و انکار سعدی و آموزه های او برخاسته اند. جالب آنکه، آنها در این انکارشان نیز چندان محقّ نبوده اند.
Machine summary:
سعدی و گفتمان مدرن ایران عیسی امن خانی * منا علی مددی * چکیده گذشته از جنبۀ زیباییشناختی آثار سعدی، که سبب گردیده است تا از او به عنوان استاد سـخن یـاد شـود، ایرانیان قرن های متمادی، این شاعر را به عنوان آموزگار اخلاق و حکمت خود پذیرفته بودند.
از این رو و بر اساس نظریۀ مذکور، ابتدا تلاش کرده اند تا با یافتن پـیش فـرض مسـلط هر گفتمان ـ «نابرابری» در گفتمان عصر سعدی و «برابری» در گفتمان عصر مشروطه ـ دلایل تعـارض آنها را دریابند و در ادامه نشان دهند که شکل گیری تفکر سعدی در گفتمان پیشامدرن ، که بر پیش فـرض نابرابری استوار است ، سبب گردیده است تا نشانه هایی از نابرابری در آمـوزه هـای سـعدی انعکـاس بیابـد همین مسأله ، به مذاق ناقدان و روشنفکران عصر مشـروطه ـ کـه برابـری پـیش فرضشـان بـود ـ خـوش نیامده ، به انتقاد و انکار سعدی و آموزه های او برخاسته اند.
زیرا که به نظر آنـان ، آمـوزه هـای اخلاقـی و حکمـی سـعدی در گفتمانی شکل گرفته است که اساسا با گفتمانی که روشنفکران عصر مشروطه و شـرق شناسـان در آن زندگی میکرده اند، تفاوتی بنیادین داشته است و از آنجا که بر اساس نظریـۀ گفتمـان هـا، نمیتوان دو گفتمان را با یکدیگر مقایسه کرده ، یکی را بر دیگری ترجیح داد، انتقادهای صـورت گرفته غالبا نمیتواند خالی از چون و چرا باشد.