Abstract:
سنت ستیزیهای نوآورانه هابرماس در فلسفه و علوم اجتماعی معاصر (از فلسفههای اجتماعی سیاسی، اخلاق و حقوق گرفته تا جامعهشناسیهای سیاسی وفلسفی) که خود آنها را نوعی بازسازی عقلانی نظریههای کلاسیک و مدرن نام نهاده است؛ بیش از پیش توجه نظریه پردازان معاصر را به نتایج این نوع جامعهشناسی سیاسی فلسفی و فلسفه سیاسی جامعهشناختی، که دارای بار تحلیلی وهنجاری نیز هست، جلب کرده است. در این میان درخشش دو نظریه کلیدی جامعهشناختی فلسفی هابرماس، کنش ارتباطی و اخلاق گفتگویی، وکاربست و صورتبندیهای مکرر آن در تمام و سرتاسر آثار هابرماسی هم چنان سرزنده بوده و لذا در مواضع نظری گوناگون، جامعهشناختی و فلسفی، به دقت هر چه تمام محل بحثهای انتقادی فراوانی نیز قرار گرفته است. در این راستا تمرکز مقاله بر تشریح فشرده نقطه نظرات انتقادی (هابرماس پژوهان) بر طرح تحلیلی– هنجاری است که هابرماس فیلسوف – جامعهشناس، در میان واقعیت بودگی و هنجاریت به منظور کاربست کنش ارتباطی و اخلاق گفتگویی در حوزه بهم پیوسته اجتماع – حقوق – سیاست صورت بندی کرده است؛ و از دل آن راهبردی هنجاری برای شکل دادن به نظم- قانون- دموکراسی گفتگویی بیرون آورده است. نظریهای که بدیلی رقیب و جایگزین برای جامعهشناسیهای فلسفی سیاسی حقوقی لیبرالی است. در این تشریح انتقادی، مقاله (با مفروض گرفتن حداقل شناخت مخاطبان از نظریههای هابرماس و لذا صرف نظر از توضیح مقدمات بحث) هم زمان متکلف تشریح دو وجهه به هم پیوسته از این نظریه جامعهشناختی فلسفی چندسویه (اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، حقوقی) هابرماسی است: نشان دادن امکانات تحلیلی هنجاری / برجسته سازی محدودیتهای تحلیلی هنجاری.
Machine summary:
"مضمونهای اصلی این انتقادات را، به تفکیک هابرماس پژوه منتقد، می تـوان بـه ایـن صـورت مرتب کرد: ١- شفاف نبودن تمایز میان اخلاق گفتگویی نظری و عملی (مک کارتی و برنـشتاین )؛ ٢- خدشه پذیری ملاک همگانی تایید گفتگویی قوانین (لومان)؛ ٣- سلسله مراتبی بودن مقـامهـای اجتماعی سوژههای قوانین گفتگویی (توبنر)؛ ٤- نادیده گرفته شدن رویه هـای پویـا و ایـستای قوانین موردگفتگو (یاکوبسون)؛ ٥- خصیصه بازاندیشی و نه انتقادی قـانون گفتگـویی (پـاور)؛ ٦- کدر بودن سازوکار عقلانیت کاربردی احقاق حق گفتگویی (آلکسی )؛ ٧- جایگـاه متزلـزل حق های ایجابی و سلبی (گونتر)؛ ٨- فروکاستن اهمیت قاعده گفتگویی اکثریت / اقلیت مشروع (رهگ )؛ ٩- اقتصادنگری آمریکایی محـدود حقـوقی (فوربـاث)؛ ١٠ – برداشـت ناصـحیح از جمهوریگرایی مدنی برای کاربست در قانون گفتگویی (مایکلمـان)؛ ١١- مـساله عـدم وفـاق هم پوشان علایق و منافع سوژههای قانون گفتگویی (پرویس ).
امکانات تحلیلی هنجاری: در " قانون- دموکراسی گفتگویی " هابرماسی امکانات تحلیلی هنجاری که به واسطه جامعه شناسی فلسفی / فلسفه جامعـه شـناختی هابرمـاس (مشتمل بر نظریه ها و فلسفه های اجتماعی سیاسی حقوقی اخلاقی ) تدارک دیده شده است ، بـه عنوان نمونه از جمله در صورتبندی تحلیلی هنجاری از ایده قـانون و دموکراسـی گفتگـویی ، فارغ از انتقادات و خدشه های وارده به آن (که البته در جای خود مهم و قابل تامل اسـت و در بالا نیز بحث شد)؛ سهم و مشارکت فـوق العـادهای در تکمیـل و تـرمیم رخنـه هـای تحلیلـی هنجاری موجود در این نوع خاص از فلسفه و علوم اجتماعی معاصر داشته است ."