Abstract:
غزلهای حافظ و ترانه نامة پترارکا (١٣٠٤-١٣٧٤م) دست کم در سه ویژگی ، زمینه ای مشترک دارند: الف . از دیدگاه چونی : هر دو اثر اوج شعر غنایی عاشقانة قرون وسطی هستند یکی در ادب پارسی دیگری در ادب اروپایی . ب. از دیدگاه ترتیب زمانی : هر دو دیوان در سدة هشتم هجری (چهاردهم میلادی) سروده شده اند. ج. از دیدگاه چندی: غزلهای حافظ تصحیح خانلری ٤٠٩٢ بیت (یعنی نزدیک ٨١٨٤ مصرع) دارد و ترانه نامة پترارکا کمی بیشتر از ٧٧٨٤ مصرع. بنابراین ، هر دو اثر از نظر زمانی ، تعداد برابر مصرعها، در اوج بودن شعر غنایی قرون وسطی و کم و کیف طولی دورة زندگی دو شاعر قابل سنجش و بررسی هستند. توصیف چشم یار یکی از دست مایه های اصلی شعر هر دو سراینده است : پترارکا ٢٦٣ بار در ترانه نامه و حافظ ٢١٦ بار در غزلیات به چشم اشاره می کند. به علاوه، حافظ دربارة «نرگس »- استعاره از چشم معشوق- در ٤٤ بیت سخن می گوید. پرسش پژوهش این است : تصویر چشم دلدار در غزلیات حافظ و ترانه نامة پترارکا چه شباهت ها و چه تفاوتهایی با هم دارند؟ این مقاله برای نشان دادن ویژگی های مشترک و متفاوت تصویرپردازی چشم یار در شعر حافظ و پترارکا از روش تطبیقی استفاده می کند.
Machine summary:
توصیف چشم یار یکی از دست مایه های اصلی شعر هر دو سراینده است : پترارکا ٢٦٣ بار در ترانه نامه و حافظ ٢١٦ بار در غزلیات به چشم اشاره می کند.
پرسش پژوهش این است : تصویر چشم دلدار در غزلیات حافظ و ترانه نامة پترارکا چه شباهت ها و چه تفاوتهایی با هم دارند؟ این مقاله برای نشان دادن ویژگی های مشترک و متفاوت تصویرپردازی چشم یار در شعر حافظ و پترارکا از روش تطبیقی استفاده می کند.
او در پیشگفتار این کتاب غزل هشتم حافظ را با چکامه ای از پترارکا در کنار هم آورده و نوشته است : «چکامه ای از پترارکا اضافه شد، برای اینکه خواننده بتواند سبک شاعران آسیایی را با سبک شاعران ایتالیایی - که بسیاری از آنها با روح حقیقی شرقیان نوشته شده- بسنجد.
» در حافظ شناسی ، ج٦ (تهران: پاژنگ ، ١٣٦٦)، صص ١٠٧- ١١٥؛ علی اکبر رزار، «حاشیه ای بر پردة گلریز» در حافظ شناسی ، ج٩ (تهران: پاژنگ ، ١٣٦٧)، صص ١١٣-١١٩؛ حسینعلی هروی : «نقدی بر حافظ فرزاد» در مقالات حافظ (تهران: کتابسرا، ١٣٦٨)، صص ١٠٠-١٠٩؛ تقی پورنامداریان، گمشدة لب دریا (تهران: سخن ، ١٣٨٢)، صص ١٢٠-١٢٥.
احمد شوقی نوبر، «شرح سه بیت »، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش ٣٢ (١٣٩٣)، صص ١٢٥-١٤٠؛ بهاءالدین خرمشاهی ، «شرح یک بیت دشوار» در مجموعة چاردهروایت (تهران: کتاب پرواز، ١٣٦٧)، صص ٥٠-٥٨؛ محمدامین ریاحی ، «ماجرا کردن و خرقه سوختن » در گلگشت در شعر و اندیشة حافظ (تهران: علمی ، ١٣٧٤)، صص ٣٢٢-٣٤٦؛ عبدالحسین زرین کوب، «اشارات در حاشیة دیوان حافظ » در نقش بر آب (تهران: سخن ، ١٣٨١)، صص ٣٦٧-٣٦٨.