Abstract:
قرآن کریم در آیه 70 سوره اسراء به مقام، منزلت و کرامت انسان و برتری او بر سایر موجودات تصریح نموده است. این مقاله بر اساس آیه مزبور بهدنبال بررسی چیستی معنای کرامت انسان و چگونگی دلالت آیه بر تفضل انسان بر فرشتگان از دیدگاه مفسران است. آفرینش انسان بهگونهای است که در مقایسه با دیگر مخلوقات از نظر فیزیولوژی نیز بر دیگر موجودات برتری دارد که این امر حاکی از عنایت خاص خداوند به انسان است و همه انسانها ذاتا از آن برخوردارند. بررسی آیات ناظر به این موضوع، نشان میدهد که انسان دارای دو نوع کرامت است؛ یکی کرامت ذاتی که نوع بشر در تکوین از جهت آفرینش و داشتن استعدادهای ویژه از آن برخوردار است و دیگری کرامت اکتسابی است که انسان با اراده و تلاش خویش میتواند به آن دست یابد و از فرشتگان نیز پیشی گیرد
Machine summary:
بررسي آيات ناظر به اين موضوع، نشان ميدهد که انسان داراي دو نوع کرامت است؛ يکي کرامت ذاتي که نوع بشر در تکوين از جهت آفرينش و داشتن استعدادهاي ويژه از آن برخوردار است و ديگري کرامت اکتسابي است که انسان با اراده و تلاش خويش ميتواند به آن دست يابد و از فرشتگان نيز پيشي گيرد .
» نقل شده که فرمود: همه چارپايان و پرندگان با دهانشان ميخورند و ميآشامند اما با دست خود، غذا و آب را به طرف دهانشان نميبرند و تنها انسان است که خوراک خود را با دستش به دهانش ميبرد و اين، افضليت و برتري است (طوسي، 1404: 489) اين قول از برخي صحابه مانند ابنعباس و تابعين و بسياري از مفسران نيز نقل شده است (سيوطي، 1404: 5 / 316) برخي بهخاطر سلطه او بر تمام موجودات روي زمين (مکارم شيرازي، 1374: 12 / 199) و برخي بهخاطر شناخت خدا و قدرت بر اطاعت فرمان او و نعمت وجود پيامبر اکرم| از ميان انسانها ميدانند.
(رضايي اصفهاني، 1389: 5 / 408) منزلت تکويني و ارزشي يا کرامت ذاتي و اکتسابي همانگونه که ملاحظه شد در سوره اسراء تکريم خداوند نسبت به بنيآدم و برتري آنها بر بسياري از مخلوقات ديگر مطرح شده است.
(لقمان / 20) از نگاه قرآن انسان مسجود فرشتگان و عالِم به همه اسماء و داراي مقام خلافت و جانشين حق تعالي است (بقره / 33 ـ 30) اين دسته از آيات دلالت بر کرامت و شرافت و برتري نوع انسان بر ساير موجودات دارد.