Abstract:
در تاریخ ایران بعد از اسلام، هیچ گاه زن رسما در امور سیاسی ـ اقتصادی کشور مداخله نکرده، مگر
در موارد استثنایی که براثر لیاقت و شهامت و هوشمندی و ذکاوت فوقالعاده، در عرصه سیاست و اقتصاد
جامعه خودنمایی کرده باشد. به قدرت رسیدن حکومت صفوی و اهمیت سیاسی طبقه جدید شیعی و
خاندانهای قزلباش کمک کرد تا زن نقش مهمی را در این دوره به دست آورد، زیرا مذهب جدید و جامعه
صفوی، برای زن اهمیت زیادی قائل شد. این مقاله، درصدد است تا نشان دهد زنان طبقات بالای جامعه،
سهم قابل توجهی در قدرت اجتماعی و اقتصادی اوایل دوره صفوی داشتهاند. هدف اصلی پژوهش این
است که نقش زن صفوی را در مالکیت دارایی شهر و روستا، دارایی منقول، املاک، مستغلات و
فعالیتهای وقف برای مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی در قرون 14-17م بررسی کند. نیز معلوم میدارد که
زنان صفوی در به دست آوردن زمین و املاک برای مقبره شیخ صفی، نقش مهمی داشته و بدین وسیله،
قدرت اقتصادی و اجتماعی فراوانی به دست آورده بودند. نویسنده با استفاده از تواریخ محلی،
گزارشهای خارجی، آرشیوها، منابع دست اول و تحقیقات جدید به این مسئله پرداخته است.
Machine summary:
"علاوه براین، این مقاله سعی دارد نقش زن صفوی را در مالکیت دارایی شهر و روستا، داراییهای منقول، و فعالیتهای وقف برای آرامگاه صوفی بزرگ در آذربایجان در اوایل عصر جدید، روشن کند.
(1) این مجموعه، مانند وقفی که برای مقبره به ثبت رسیده، اطلاعاتی درباره لیست اموال و داراییهای شهری و روستایی مالکان اصلی آنها با اندازه محل، ارزش و تاریخ انتقال دارایی به آرامگاه آذربایجان در طول سه قرن، بهدست میدهد و قسمتی از آن اطلاعات گم شده و شکافهای تاریخنگاری را در برمیگیرد، اما قسمت عمده آن، مواد تاریخی را از قرن شانزدهم تا اوایل قرن هفدهم شامل میشود.
با وجود این، شاید بتوانیم نقش سیاسی زنان نامور صفوی را در پیمانهای خارجی با آققویونلو قبل از تأسیس حکومت صفوی در سال 1501م مشخص کنیم جالب توجه است بدانیم که در منابع ما از اعضای قبیله آق قویونلو بهعنوان اعطاکنندگان، صاحبان یا فروشندگان املاک و دارایی به آرامگاه یادی نشدهاست.
ما قادر نیستیم سطح سواد زنان نخبه صفوی را مشخص کنیم، اما بهطور کلی، اهمیت سیاسی طبقه جدید شیعی و خانوادههای قزلباش کمک کرد تا زن نقش مهمی در اردبیل و تبریز، بهعنوان دو مرکز مهم شهری در این دوره بهدست آورد.
بعد از آنکه ثابت شد که شکرخاتون، دختر حاجی محمد، آقامیربنعبدالغفار و شیخحسین بن مولانا نعمتالله، میرآقاشیخفرخ را به عنوان نماینده (وکیل) برای فروش املاک خودشان منصوب کردهاند: میرآقای یادشده، از طرف شکرخاتون، آقامیر و شیخ حسین فوقالذکر ارثیه آنها شامل دو تسوج و دو سهم در روستای آلارق و شبیه آن در مزرعه کوساور را به مبلغ یازده تومان و 2500 دینار به نایب متولی آستانه مبارکه، امیر اشرف و دیگر نماینده او، مولانا احسان الله حکیم بن مولانا محمد کراشی، فروخت."