Abstract:
اصطلاحات «ساختار: Structure» و «ساختارگرایی: Structuralism» از جمله اصطلاحاتی هستند که در آثار معجم نویسان، ناقدان و زبانشناسان عربی، حجم وسیعی از معادل های واژگانی را به خود اختصاص داد ه اند که رایج ترین آنها: «البنیویه، البنییه، البنائیه، البنویه، البنیانیه، الهیکلیه، الترکیبیه و...» است. این نوع چالش های ترجمه های در زبان عربی به دلایلی چون «برداشت متفاوت ناقدان و زبانشناسان عربی از مفاهیم نوین نقد غربی، عدم آگاهی نویسندگان از کار های علمی یکدیگر و تعصبات نژادی و زبانی به وجود آمده است، چالش برانگیزترین معادل های این اصطلاحات در زبان عربی واژه های «البنییه» و «البنیویه» است، نویسندگان و معجم نویسانی که این دو اصطلاح را در آثارشان به کار برد ه اند، بر اساس دو اصل دستور زبان عربی «البنییه» و یا نظریه رواج غلط مشهور (البنیویه) به این کار اقدام کرد ه اند. در این جستار برآنیم تا پس از واکاوی این اصطلاحات در معجم ها، آثار نقدی، پژوهش های زبانشناسی و دستور زبان عربی صحت و سقم هر کدام را مورد بررسی قرار دهیم و مشخص کنیم که این معادل یابی های آشفته بر چه مبنایی شکل گرفته است.
Machine summary:
این نوع چالشهای ترجمههای در زبان عربی به دلایلی چون «برداشت متفاوت ناقدان و زبانشناسان عربی از مفاهیم نوین نقد غربی، عدم آگاهی نویسندگان از کارهای علمی یکدیگر و تعصبات نژادی و زبانی بهوجود آمده است، چالشبرانگیزترین معادلهای این اصطلاحات در زبان عربی واژههای «البنییة» و «البنیویة» است، نویسندگان و معجمنویسانی که این دو اصطلاح را در آثارشان بهکار بردهاند، بر اساس دو اصل دستور زبان عربی «البنییة» و یا نظریة رواج غلط مشهور (البنیویة) به این کار اقدام کردهاند.
پیشینة پژوهش شماری از نویسندگان عربزبان در حوزة ساختار و ساختارگرایی به ترجمه و تألیف پرداختهاند که از جملة آنان صلاح فضل (نظریة البنائیة فی النقد الأدبی)، جمال شهید (فی البنیویة الترکیبیة)، میخائیل مخول (البنیویة)، حنا عبود (البنیویة فی الأدب)، رابح بوحوش (البنیة اللغویة) و غیره را میتوان نام برد، اما از جمله آثار ترجمه شدة این حوزه به زبان فارسی میتوان کتابهایی چون «درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات» نوشتة رابرت اسکولز و ترجمة فرزانه طاهری، «مفاهیم بنیانی ساختگرایی» نوشتة ژان پیاژه، ترجمة سید علی مرتضویان، «فردینان دوسوسور و جاناتان کالر» ترجمة کورش صفوی و...
بر اساس اصول و استانداردهای موجود در زبان عربی میتوان به این امر پی برد که مترادف واژة «البنیة» نسبت به دیگر واژگان بهترین معادل این اصطلاح «structure» است و واژگان همتراز با این واژه بیشتر به دلیل جنبة معنایی خود مورد استفادة نویسندگان قرار گرفتهاند؛ مثل: واژة «نظم» که مرجع آن نظریة جرجانی است، واژة «ترکیب» که برگردان اصطلاح فرانسوی «ساخت جمله، نحو: syntaxe» است، واژة (هیکل1: ساختار، ساخت) که معادل اصطلاح «armature» است و بیشتر در حوزههای علوم انسانی بهکار میرود.