Abstract:
اولین قدم در اجرای فعالیت بیابانزدایی و ممانعت از گسترش بیابان شناخت عوامل تأثیرگذار بر این امر است. بیابانزایی پدیدهای است که از عوامل متعددی اعم از طبیعی، اجتماعی، اقتصادی تأثیر میگیرد و متقابلا بر این موارد تأثیر میگذارد که در پژوهش حاضر به شناخت عوامل انسانی (اجتماعی، اقتصادی) مؤثر بر بیابانزایی در دشت مرتاضیه (9/126 کیلومتر مربع) واقع در استان یزد، شهرستان تفت پرداخته شده است. جامعه آماری این مطالعه شامل کلیه ساکنین آبادیهای بهرهبردار از این دشت (شامل 1217 نفر ساکن در 4 آبادی کهدوئیه، دیزران، شریف آباد اردان و اردان) میباشد که از این تعداد 100 نفر نمونه براساس آزمون کرونباخ آلفا و با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای تناسبی انتخاب گردید. به منظور جمعآوری اطلاعات مورد نیاز پرسشنامهای با 22 سؤال در زمینه عوامل انسانی تأثیرگذار بر بیابانزایی تدوین شد که پس از تکمیل، نتایج آن در نرم افزار SPSS تجریه و تحلیل شد. با استفاده از روش تحلیل عاملی 22 عامل مورد بررسی، در 7 عامل اصلی خلاصه گردید که در مجموع این 7 عامل 3/76 درصد واریانس مربوط به متغیرهای انسانی مؤثر بر بیابانزایی در دشت مرتاضیه را تبیین نموده و عبارتند از: مدیریت منابع طبیعی، تأمین سوخت، کاهش رونق کشاورزی، توسعه شهری، روشهای آبیاری و آبرسانی ، سطح دانش فنی و مهارت کشاورزان. اولین قدم در اجرای فعالیت بیابان زدایی و ممانعت از گسترش بیابان شناخت عوامل تأثیرگذار بـر این امر است . بیابان زایی پدیده ای است که از عوامل متعددی اعم از طبیعی، اجتمـاعی ، اقتصـادی تـأثیر میگیرد و متقابلا بر این موارد تـأثیر مـی گـذارد کـه در پـژوهش حاضـر بـه شـناخت عوامـل انسـانی (اجتماعی ، اقتصادی) مؤثر بر بیابان زایی در دشت مرتاضیه (١٢٦.٩ کیلومتر مربع ) واقـع در اسـتان یـزد، شهرستان تفت پرداخته شده است . جامعه آماری این مطالعه شامل کلیه ساکنین آبادیهای بهره بـردار از این دشت (شامل ١٢١٧ نفر ساکن در ٤ آبادی کهدوئیه ، دیزران، شریف آباد اردان و اردان ) میباشد کـه از این تعداد ١٠٠ نفر نمونه براساس آزمون کرونباخ آلفـا و بـا اسـتفاده از روش نمونـه گیـری طبقـه ای تناسبی انتخاب گردید. به منظور جمع آوری اطلاعات مـورد نیـاز پرسشـنامه ای بـا ٢٢ سـؤال در زمینـه عوامل انسانی تأثیرگذار بر بیابان زایی تدوین شد که پس از تکمیل ، نتایج آن در نرم افزار SPSS تجریـه و تحلیل شد. با استفاده از روش تحلیل عاملی ٢٢ عامل مورد بررسی، در ٧ عامل اصلی خلاصه گردید که در مجموع این ٧ عامل ٧٦.٣ درصد واریانس مربوط به متغیرهای انسـانی مـؤثر بـر بیابـان زایـی در دشت مرتاضیه را تبیین نمـوده و عبارتنـد از: مـدیریت منـابع طبیعـی ، تـأمین سـوخت ، کـاهش رونـق کشاورزی ، توسعه شهری ، روشهای آبیاری و آب رسانی ، سطح دانش فنی و مهارت کشاورزان .
Machine summary:
"سوء تغذیه ، قحطی ، مرگ ومیر، مهـاجرت دسـته جمعـی ، تخریـب جنگـل هـای داخلی ، آشفتگیهای سیاسی ، ناآرامی های منطقه ای و حتـی مداخلـه هـای نظـامی ، تنهـا برخی از عواقب بیابان زایی هستند که لمس شده اند (انصافی مقدم ، ١٣٨٢: ٣)؛ لذا هدف دوم این مقاله نیز شناخت عواقب متقابل بیابان زایی بر جوامع روستایی در سطح منطقـه مورد مطالعه است .
باد حـدود ٢٨ درصد خشکیهای جهان ر ا فرسایش میدهد (نیکولاس 1 و همکاران ، ٢٠٠٦: ١٧٩) و توفانهای ماسه ای و گردوخاک نه تنها در ایـران بلکـه در سـایر کشـورهای آسـیایی ، آفریقایی و آمریکایی نیز موجب بروز زیان های مالی و جانی فراونی مـی گردنـد (لـین 2 ، ٢٠٠٢) که از آن جمله میتوان به توفان سیاه شمال چین که در سال ١٩٩٣ باعث کشـته شدن ٨٥ نفر و تخریب حدود ٣٧٣٠٠٠ هکتار زمین زراعـی گردیـد(یـولین 3 ، ٢٠٠٢) و همچنین جابجایی سالانه حداقل ١٦١ میلیون تن خاک در کانادا بـه ارزش ٢٤٩ میلیـون Nicholas Lin Youlin دلار آمریکا (اسکیرس 1 ، ٢٠٠٢) اشاره کرد.
هـدف تحقیـق ، تعیین و تحلیل مناطق تخریب شده ، بررسی پیشرفت فرآیندهای طبیعی و انسانی بیابان - زایی با ابزار سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی و ارزیابی توان ایـن دو ابـزار Squires UNEP برای مطالعه ی سیمای بیابان زایی و ارزیابی استعدادهای محیط های مختلف طبیعـی ایـن کشور برای بیابان زایی است .
0. 839 ٤- پیشنهادها براساس مطالعات انجام شده و شرایط حاکم بر منطقه از نظر منابع آب و خاک بـه - منظور جلوگیری از عوامل انسانی مؤثر بر بیابان زایی و کـاهش خسـارت هـای ناشـی از طوفان پیشنهادهای ذیل ارائه میگردد: - ارتقاء وضعیت اقتصاد کشاورزی و دامداری ."