Abstract:
بیماری آبله از جمله بیماریهای شایع در میان اطفال و عامل مهمی در مرگ و میر آنان طی دو سده گذشته در ایران بوده است . این مقاله به تاریخی از فرایند آبله کوبی در ایران سده سیزدهم هجری قمری میپردازد و پس از ارائه ی گزارشی تاریخی از شیوع این بیماری و نیز رواج آبله کوبی در ایران ، شیوه های آبله کوبی رایج را بر میشمارد. توضیح داده میشود که آبله کوبی حتی در طریقه ی جدید نیز گاه به صور مختلف انجام میگرفت و تنها از یک شیوه ی خاص استفاده نمیگشت . در نهایت نشان داده میشود که در ایران دست کم طی دو سده پیش از اولین آبله کوبی ها، احتمالا مایه کوبی آن سان که تعدادی از مورخین تاریخ پزشکی بدان اشاره کرده اند، جز تنها در مواردی محدود و در پاره ای ایلات و قبایل وجود نداشته است . در پاسخ به این مساله است که به پاره ای مخالفت ها با آبله کوبی اشاره شده و در این باب شواهد و مستندات تاریخی ارائه می شود.
Machine summary:
"لهذا اولیای دولت علیه قرار دادند که استاد دیگر که مهارت در این کار داشته باشد به جای او مأمور گردد و او از آنجا احضار شود» (روزنامه وقایع اتفاقیه ، ١٢٦٨، ص ٢٨٠) مجلس مصلحت خانه در ١٢٧٦ق بر مواظبت مجدد بر امر آبله کوبی که چند سالی متروک و موقوف گشته بود، تأکید میکرد و از به خدمت گماردن کسانی میگفت که «مایه آبله را بدل و بد نکنند» (آدمیت ، ١٣٥٦، ص ٢٠٢) در ربیع الثانی ١٢٧٠ق ناخوشی آبله در کردستان شدت کرده بود و تعداد کمی از اطفال جان سالم به در بردند و «حتی اطفالی هم که در سال گذشته آبله آن ها را کوبیده بودند باز در این اوقات به این مرض مبتلا شده فوت گردیده اند» (روزنامه وقایع اتفاقیه ، ١٢٧٠، ج ٢، ص ٩٨٢) در ١٢٩٧ق روزنامه فرهنگ اصفهان از قول «اطبای فاضل محقق » مینوشت که «عمل آبله کوبی هر قدر و هر قسم که بوده است طوری فیمابین عوام تا به حال معمول نبوده که اطمینان کامل از صحت عمل و پاکی ماده آبله و سایر لوازم آن حاصل باشد و هر قدر آبله کوبیده شده اغلب مردم بیعلم و بی سر رشته ، با نیشترهای ناپاک و مایه ی آبله رسمی خشک فاسد شده کوبیده اند» (روزنامه فرهنگ اصفهان ، ١٢٩٧)."