Abstract:
منطق انباشت و تمایل فزاینده به سود اساس نظام تولید سرمایه داری را تشکیل می دهد. به موازات حرکت های استعماری دولت های غربی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین با تعبیر سخاوتمندانه ی «رسالت متمدن سازی» دانشمندان علوم تجربی و انسانی نیز با خلق و بازتولید «دیگری» فروتر، زمینه های فرهنگی و روانی سلطه ی غرب بر بقیه ی جوامع را ممکن ساختند. مکانیزم شکل گیری این گفتمان به بهترین شکل در نوشته های و آثار ادوارد سعید ،خاصه دو کتاب "شرق شناسی" و "فرهنگ و امپریالیسم" منعکس است. این مقاله نیز با تاکید بر آثار این نویسنده، درصد پاسخگویی به این پرسش است که مفهوم توسعه در آثار و اندیشه های منتقدین توسعه، خاصه ادوارد سعید به چه نحو و معنایی بازتاب یافته است؟ این کار با روش اسنادی و به صورت تحلیل محتوای کیفی آثار انجام یافته است. ادوارد سعید هژمونی فرهنگی استعمار و سرمایه داری را به نقد کشیده و با تحلیل محتوای متون سفرنامه ها ، تاریخ نگاری هاو رمان های شرق شناسان، نقش آنان را در تجلیل از هویت فراتر غرب و تحقیر هویت فروتر شرق برملا می سازد. با تامل در دو اثر سعید این نتیجه را می توان دریافت که در آثار شرق شناسان، توسعه زبان و نرم افزاری است که سلطه غرب بر شرق، در ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و بدون خشونت امکان پذیر شده و تداوم یافته است.منطق انباشت و تمایل فزاینده به سود، اساس نظام تولید سرمایه داری را تشکیل می دهد. به موازات حرکت های استعماری دولت های غربی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین با تعبیر سخاوتمندانه «رسالت متمدن سازی » دانشمندان علوم تجربی و انسانی نیز با خلق و بازتولید «دیگری » فروتر، زمینه های فرهنگی و روانی سلطه غرب بر بقیه جوامع را ممکن ساختند. مکانیزم شکل گیری این گفتمان به بهترین شکل در نوشته های و آثار ادوارد سعید، خاصه دو کتاب «شرق شناسی » و «فرهنگ و امپریالیسم » منعکس است . مقاله حاضر با تاکید بر این آثار وی ، درصد پاسخگویی به این پرسش است که مفهوم توسعه در آثار و اندیشه های منتقدان توسعه ، خاصه ادوارد سعید به چه نحوو معنایی بازتاب یافته است ؟ این کار با روش اسنادی و به صورت تحلیل محتوای کیفی آثار انجام یافته است . یافته ها نشان می دهد ادوارد سعید هژمونی فرهنگی استعمارو سرمایه داری را به نقد کشیده و با تحلیل محتوای متون سفرنامه ها، تاریخ نگاری ها و رمان های شرق شناسان ، نقش آنان را در تجلیل از هویت فراتر غرب و تحقیر هویت فروتر شرق برملامی سازد. با تامل در دو اثر سعید این نتیجه را می توان دریافت که در آثار شرق شناسان ، توسعه به مثابه زبان و نرم افزاری است که سلطه غرب بر شرق ، در ابعاد اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی و بدون خشونت امکان پذیر شده و تداوم یافته است .
Machine summary:
"ادوارد سعید در نقد توسعه غرب محورو مبادله نابرابر کشورهای متروپل با جوامع جهان سوم به نوشته های فرانتس فانون ، از دیگر متفکران پسا استعماری ، در کتاب نفرین شدگان زمین ارجاع می دهد و معتقد است که «فانون قدمی جلوتر گذاشت ، یعنی الگوی پذیرفته شده تا اینجا را که اروپایی به مستعمرات خود مدرنیته و پیشرفت می بخشد، وارونه کرد و استدلال نمود که نه تنها رفاه وپیشرفت اروپایی بر عرق ریزان و اجساد مردگان سیاه ، عرب ، هند و نژادهای زرد ساخته شده ، بلکه این اروپاست که عملا جهانی را به نام جهان سوم درست کرده است » (سعید، ۱۳۸۲: ۲۹۵).
مولفه های هویت غرب در برابر شرق (جهان سوم ، عربی و اسلامی ) غرب و اروپایی شرق (جهان سوم ، عربی و اسلامی ) پویا و درحال پیشرفت و تغییر ایستا و راکد سوژه شناسا ابژه شناخت (جذاب برای مطالعه ) عقلانی شهوانی و سنت گرا و غیرعقلانی مستقل وابسته (اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و فکری ) جامعه ای مأنوس و شناخته شده و امن جامعه ای ناشناخته و بالقوه خطرناک رسالت کنترل کردن نیاز به کنترل شدن (چون خطرناک است ) علمی تقدیرگرا و خرافاتی نتیجه گیری گفتمان شرق شناسان ، نه بر مبنای مشاهدات واقعی بلکه متأثر از پیش داوری ها و ذهنیات سویافته و ارتباط با صرفا بخشی از شرق ، به خلق و بازتولید تصورات تخیلی خود به مثابه یک شرق ، اسلام و عرب واقعی طوری پرداختند که بسیاری از روشنفکران و سیاستمداران شرقی نیز به جعلی بودن هویتی که به جامعه شان نسبت داده شده ، پی نبردند."